Σωκράτης Βρυσόπουλος: Ενεργητική νομιμοποίηση των εταιρειών διαχείρισης απαιτήσεων από δάνεια-Άμυνα του οφειλέτη

Καθόσον τα λεγόμενα “κόκκινα δάνεια” έχουν μεταβιβασθεί σε διάφορες εταιρείες διαχείρισης απαιτήσεων (funds) από τις συστημικές Τράπεζες, οι οφειλέτες πλέον “βομβαρδίζονται” με διάφορες επιστολές και τηλεφωνικές κλήσεις, στο πλαίσιο ενημέρωσής τους και ρύθμισης των οφειλών τους. Τι συμβαίνει όμως όταν το fund προβεί σε έκδοση διαταγής πληρωμής σε βάρος του οφειλέτη και γενικά εκκινήσει μια διαδικασία αναγκαστικής εκτέλεσης για την οφειλή που έχει μεταβιβασθεί σε αυτό? Ποια είναι τα όρια νομιμοποίησής του και τι ενστάσεις μπορεί να προβάλλει πλέον ο οφειλέτης?

Κατά το άρθρο 623 ΚΠολΔ κατά την ειδική διαδικασία των άρθρων 624 έως 634 μπορεί να ζητηθεί η έκδοση διαταγής πληρωμής για χρηματικές απαιτήσεις ή απαιτήσεις παροχής χρεογράφων, εφόσον η απαίτηση και το οφειλόμενο ποσό αποδεικνύονται με δημόσιο ή ιδιωτικό έγγραφο ή με απόφαση ασφαλιστικών μέτρων, η οποία εκδόθηκε μετά από ομολογία ή αποδοχή της αίτησης του οφειλέτη, κατά δε το άρθρο 626 παρ. 3 του ιδίου Κώδικα, στην αίτηση του δικαιούχου για την έκδοση διαταγής πληρωμής πρέπει να επισυνάπτονται και όλα τα έγγραφα, από τα οποία προ κύπτει η απαίτηση και το ποσό της. Εξάλλου πρέπει να επισυνάπτονται και τα απαιτούμενα για την νομιμοποίηση του δικαιούχου έγγραφα. Η διαταγή πληρωμής μπορεί να εκδοθεί και με το συνδυασμό περισσοτέρων εγγράφων, εφόσον με αυτά αποδεικνύεται η χρηματική απαίτηση ή η παροχή χρεογράφων (βλ. ΕφΔωδ 102/2002, ΕφΘεσ 861/2000, δημ. «Νόμος»), Εάν η απαίτηση ή το ποσό της δεν αποδεικνύονται εγγράφως, ο δικαστής οφείλει, κατ` άρθρο 628 ΚΠολΔ, να μην εκδώσει διαταγή πληρωμής, εάν δε, παρά την έλλειψη της διαδικαστικής αυτής προϋπόθεσης, εκδοθεί διαταγή πληρωμής, τότε αυτή ακυρώνεται ύστερα από ανακοπή του οφειλέτη κατά τα άρθρα 632 και 633 ΚΠολΔ, μετ` αποδοχή σχετικού λόγου ανακοπής, περί μη αποδείξεως της απαιτήσεως εκ των επισυναφθέντων εγγράφων και, συνεπώς, περί μη συνδρομής της νόμιμης αυτής προϋποθέσεως για έκδοση διαταγής πληρωμής, μετ’ επανεκτίμηση, από το δικαστήριο που δικάζει επί της ανακοπής μόνο των πιο πάνω, κατά την υποβολή της αίτησης, επισυναφθέντων εγγράφων, αφού δεν επιτρέπεται η απόδειξη της απαίτησης, για την οποία εκδόθηκε η διαταγή πληρωμής, με νέα, το πρώτον επικαλούμενα και προσκομιζόμενα στη δίκη της ανακοπής αποδεικτικά μέσα (ΑΠ 782/1994, ΕλλΔ/νη 95. 838, ΑΠ 40/1994, ΕλλΔ/νη 95. 337, ΕφΑθ 2558/2011 ΤΝΠ Νόμος). Η ακύρωση της διαταγής πληρωμής για το λόγο αυτό απαγγέλλεται λόγω διαδικαστικού απαράδεκτου, ανεξαρτήτως της ύπαρξης και της δυνατότητας απόδειξης της απαίτησης με άλλα αποδεικτικά μέσα. Στην περίπτωση αυτή, αντικείμενο της δίκης και, κατά συνέπεια, της δικαιοδοτικής κρίσης του δικαστηρίου που δικάζει την ανακοπή, δεν καθίσταται και το ζήτημα της ύπαρξης ή μη της απαίτησης, για την οποία εκδόθηκε η διαταγή πληρωμής, αφού με μόνη τη διαπίστωση της βασιμότητας του τυπικού λόγου της ανακοπής γίνεται δεκτό το αίτημα αυτής και ακυρώνεται άνευ ετέρου η διαταγή πληρωμής. Η ύπαρξη της απαίτησης δεν αποτελεί στην περίπτωση αυτή προδικαστικό ζήτημα για την παραδοχή της ανακοπής και, ως εκ τούτου, δεν ερευνάται παρεμπιπτόντως αυτό, από το δικαστήριο της ανακοπής. Ειδικά στην περίπτωση ειδικής διαδοχής νομικών προσώπων, αναφορικά με περιουσιακό στοιχείο, η δημοσίευσή της σε ΦΕΚ, δεν εξαλείφει την υποχρέωση του αιτούντος τη διαταγή πληρωμής να προσκομίσει στην αίτηση για την έκδοση της διαταγής πληρωμής τα έγγραφα (και το ΦΕΚ), από τα οποία να προκύπτει η ενεργητική του νομιμοποίηση (ΕφΑθ 2558/2011 δημ. «ΝΟΜΟΣ», ΕφΛαρ 161/2019 δημ. Δ.Σ.Α.).

Περαιτέρω, από τις διατάξεις των άρθρων 68 και 73 του ΚΠολΔ προκύπτουν τα ακόλουθα: α) για την παροχή έννομης προστασίας απαιτείται η συνδρομή δύο διαδικαστικών προϋποθέσεων, η νομιμοποίηση και το έννομο συμφέρον, β) η νομιμοποίηση, δηλαδή η ύπαρξη δικαιώματος του προσώπου να υπερασπίζεται την υπόθεση που δικάζεται ως ενάγων ή εναγόμενος ή ως έχων την εξουσία διεξαγωγής της δίκης για συγκεκριμένο δικαίωμα ή έννομη σχέση, συμπίπτει, κατά κανόνα, με την ιδιότητα του υποκειμένου του επιδίκου δικαιώματος ή της επίδικης έννομης σχέσης, αλλά, υπάρχουν και οι περιπτώσεις των μη δικαιούχων ή μη υπόχρεων διαδίκων, γ) η νομιμοποίηση, ενεργητική και παθητική, πρέπει να υφίσταται κατά την έναρξη της δίκης, δηλαδή στην πρώτη συζήτηση στο ακροατήριο, αλλά και καθόλη τη διάρκεια αυτής, ώστε να καθίσταται δυνατή η έκδοση αποφάσεως από το δικαστήριο και να μπορεί να ικανοποιηθεί το σχετικό δικαίωμα, δ) σε σχέση με τις λοιπές διαδικαστικές προϋποθέσεις, η νομιμοποίηση εξετάζεται μετά τη διαπίστωση των λοιπών, δηλαδή της αρμοδιότητας του δικαστηρίου, της ανυπαρξίας εκκρεμοδικίας ή δεδικασμένου, της ικανότητας να είναι κάποιος διάδικος και να παρίσταται στο δικαστήριο, και πριν από το έννομο συμφέρον, η έρευνα του οποίου γίνεται μετά τις λοιπές γενικές διαδικαστικές προϋποθέσεις, και ε) η έλλειψη της νομιμοποίησης, η οποία μπορεί να προταθεί, αλλά λαμβάνεται υπόψη και αυτεπαγγέλτως, σε κάθε στάση της δίκης από το δικαστήριο, έχει ως συνέπεια την απόρριψη της αγωγής (ή του σχετικού ένδικου βοηθήματος) ως απαράδεκτης (βλ. ΟλΑΠ 18/2005 ΝοΒ 2006 1075, ΑΠ 1736/2017 ΝΟΜΟΣ, ΑΠ 665/2008 ΙΣΟΚΡΑΤΗΣ, ΕφΘεσ 424/2010 ΕΠολΔ 2011109, ΕφΘεσ 1857/2003 Αρμ 2005 372).

Εξάλλου, ως μη δικαιούχοι ή μη υπόχρεοι διάδικοι νοούνται τα πρόσωπα, τα οποία από το νόμο ή από σύμβαση έχουν την εξουσία διεξαγωγής της δίκης στο δικό τους όνομα για αλλότριο όμως δικαίωμα ή υποχρέωση. Επίσης, η νομιμοποίηση των ως άνω μη δικαιούχων διαδίκων μπορεί να είναι συντρέχουσα ή αποκλειστική προς την αντίστοιχη νομιμοποιητική εξουσία του αληθούς δικαιούχου. Ακόμη, έλλειψη της νομιμοποίησης του μη δικαιούχου διαδίκου υφίσταται όταν ελλείπει στο πρόσωπο του τελευταίου η ιδιότητα αυτή (του μη δικαιούχου διαδίκου) ή όταν η επίδικη έννομη σχέση δεν εντάσσεται σε εκείνες επί των οποίων έχει δικαίωμα να ζητήσει δικαστική προστασία με την ανωτέρω ιδιότητά του (βλ. Μ. Μαργαρίτη – Α. Μαργαρίτη «ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΚΠολΔ» εκδ. 2η τ. I αρθρ. 68 αρ. 3 σελ. 136). Περαιτέρω, στο άρθρο 1 παρ. 1 του ν. 4354/2015 «Διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων,…» (όπως ίσχυε κατά τον ως άνω κρίσιμο χρόνο συζήτησης της ένδικης εφέσεως, δηλαδή πριν την τροποποίηση του από το άρθρο 12 παρ. 1 του ν. 4643/2019 ΦΕΚ A 193/3 -12-2019) ορίζεται ότι «α. Η διαχείριση των απαιτήσεων από δάνεια και πιστώσεις που χορηγούνται ή έχουν χορηγηθεί από πιστωτικά ή χρηματοδοτικά ιδρύματα εκτός των αναφερόμενων στην περίπτωση δ` της παρ. 5 του άρθρου 2 του ν. 4261/2014 (Α΄107) ανατίθεται αποκλειστικά: αα) σε ανώνυμες εταιρίες Διαχείρισης Απαιτήσεων από Δάνεια και Πιστώσεις, ειδικού και αποκλειστικού σκοπού, υπό την επιφύλαξη της παρ. 20, που εδρεύουν στην Ελλάδα και ββ) σε εταιρίες που εδρεύουν σε κράτος – μέλος του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (ΕΟΧ) …». Επίσης, στο άρθρο 2 παρ. 1 του ν. 4354/2015 (όπως το άρθρο αυτό αντικαταστάθηκε με την παρ.1 άρθρου 70 του ν. 4389/2016) ορίζεται ότι «Στις εταιρίες της περίπτωσης α` της παρ. 1 του άρθρου 1 του παρόντος νόμου δύναται να ανατίθεται η διαχείριση απαιτήσεων από συμβάσεις δανείων ή/και πιστώσεων που έχουν χορηγηθεί ή χορηγούνται από πιστωτικά ή χρηματοδοτικά ιδρύματα, πλην της περίπτωσης δ` της παρ. 5 του άρθρου 2 του ν. 4261/2014». Ακόμη, στο άρθρο 2 παρ. 4 του ίδιου ως άνω νόμου ορίζεται ότι «Οι εταιρίες διαχείρισης νομιμοποιούνται, ως μη δικαιούχοι διάδικοι, να ασκήσουν κάθε ένδικο βοήθημα και να προβαίνουν σε κάθε άλλη δικαστική ενέργεια για την είσπραξη των υπό διαχείριση απαιτήσεων, καθώς και να κινούν, παρίστανται ή συμμετέχουν σε προπτωχευτικές διαδικασίες εξυγίανσης, πτωχευτικές διαδικασίες αφερεγγυότητας, διαδικασίες διευθέτησης οφειλών και ειδικής διαχείρισης των άρθρων 61 επ. του ν. 4307/2014 (Α’ 246). Εφόσον οι Εταιρίες συμμετέχουν σε οποιαδήποτε δίκη με την ιδιότητα του μη δικαιούχου διαδίκου το δεδικασμένο της απόφασης καταλαμβάνει και τον δικαιούχο της απαίτησης». Από τις ανωτέρω διατάξεις συνάγεται ότι οι σχετικές εταιρίες διαχείρισης νομιμοποιούνται, ως μη δικαιούχοι διάδικοι, στις δίκες, οι οποίες αφορούν στις ως άνω απαιτήσεις, των οποίων η διαχείριση τους έχει ανατεθεί κατά τις διατάξεις αυτές (βλ. ΑΠ 763/2019, ΑΠ 368/2019 ΝΟΜΟΣ). Εξάλλου, από τις διατάξεις των άρθρων 623 και 624 ΚΠολΔ προκύπτει ότι μπορεί να ζητηθεί η έκδοση διαταγής πληρωμής για χρηματικές απαιτήσεις, εφόσον η απαίτηση και το οφειλόμενο ποσό αποδεικνύεται με δημόσιο ή ιδιωτικό έγγραφο, δεν εξαρτάται από αίρεση, προθεσμία, όρο ή αντιπαροχή και το ποσό των χρημάτων, που οφείλεται, είναι ορισμένο. Περαιτέρω, από τις διατάξεις των παρ.1 και 3 του άρθρου 626 ΚΠολΔ προκύπτει ότι η αίτηση για την έκδοση διαταγής πληρωμής, που καταθέτει ο δικαιούχος στη γραμματεία του δικαστηρίου, πρέπει να περιέχει, εκτός άλλων στοιχείων, την απαίτηση και το ακριβές ποσό των χρημάτων με τους τυχόν οφειλόμενους τόκους, των οποίων ζητείται η καταβολή και ότι σ’ αυτή πρέπει να επισυνάπτονται όλα τα έγγραφα, από τα οποία προκύπτει η απαίτηση και το ποσό της, καθώς και το πρόσωπο του δικαιούχου και του οφειλέτη (ΑΠ 782/1994 Δ/νη 1995.841), στα οποία περιλαμβάνονται και τα απαιτούμενα νομιμοποιητικά έγγραφα, σε ΝΟΜΟΣ – ΒΑΣΕΙΣ ΝΟΜΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ https://lawdb.intrasoftnet.com/nomos/3_nomologia_rs_sub_prs.php 1 of 3 11/2/2021, 10:12 AM περίπτωση που έχει λάβει χώρα ειδική ή καθολική διαδοχή στο πρόσωπο του αιτούντος ή του καθ` ου η αίτηση. Ειδικότερα, ενεργητικά νομιμοποιείται για την υποβολή της αίτησης έκδοσης διαταγής πληρωμής ο ισχυριζόμενος ότι είναι δικαιούχος της απαίτησης, ο οποίος, εάν έχει χωρήσει μεταβολή στα υποκείμενα της ουσιαστικής έννομης σχέσης, πρέπει να αναφέρει στην αίτησή του ότι έχει χωρήσει δαδοχή ή άλλη μεταβολή και να αποδείξει με έγγραφα ότι συνέτρεξε η διαδοχή ή η μεταβολή, που τον νομιμοποιεί ενεργητικά στην άσκηση της αίτησης, αν και δεν ήταν αρχικά, πριν από το χρόνο άσκησης της αίτησης, φορέας της ουσιαστικής έννομης σχέσης, ενώ, αν ήταν αρχικά φορέας της ουσιαστικής έννομης σχέσης και έπαψε, πρέπει να προσδιορίσει με ποία ιδιότητα αιτείται την έκδοση διαταγής πληρωμής (ΑΠ 914/2018, ΕφΠατρ 9/2021, ΜΠρΗρ 474/2020, ΜΠρΛαρ 19/2016 ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ, Ποδηματά σε Κεραμέα/Κονδύλη/Νίκα ΕρμΚΠολΔ, αρθ.626 αρ. 3, σελ. 1169). Αν δεν προσκομισθούν στον αρμόδιο δικαστή το αργότερο πριν την έκδοση της διαταγής πληρωμής τα ανωτέρω έγγραφα, ο τελευταίος οφείλει, κατ’ άρθρο 628 παρ. 1α ΚΠολΔ, να απορρίψει τη σχετική αίτηση ως απαράδεκτη. Εάν παρά την έλλειψη της διαδικαστικής αυτής προϋπόθεσης εκδοθεί διαταγή πληρωμής, αυτή ακυρώνεται ύστερα από ανακοπή του καθ’ου η διαταγή, κατά τα άρθρα 632 και 633 ΚΠολΔ. Η ακύρωση της διαταγής πληρωμής στην περίπτωση αυτή απαγγέλλεται, λόγω διαδικαστικού απαραδέκτου, ανεξαρτήτως της ύπαρξης και της δυνατότητας απόδειξης της ουσιαστικής απαίτησης με τη βραδύτερη (μετά την έκδοση της διαταγής πληρωμής) προσαγωγή των ως άνω αποδεικτικών εγγράφων. Έτσι το δικαστήριο, που δικάζει την ανακοπή, εάν από τα έγγραφα, που προσκομίστηκαν μέχρι την ημέρα έκδοσης της διαταγής πληρωμής, δεν αποδεικνύεται η απαίτηση και το ποσό της, καθώς και η νομιμοποίηση του αιτούντος και του καθ` ου η αίτηση σε περίπτωση διαδοχής, δεν μπορεί να στηριχθεί σε άλλα στοιχεία, διαφορετικά από αυτά, που προσκομίστηκαν και υποβλήθηκαν στο δικαστή που εξέδωσε τη διαταγή και συγκεκριμένα σε έγγραφα προσκομιζόμενα το πρώτον στη δίκη της ανακοπής, αλλά οφείλει να δεχθεί το αίτημα της ανακοπής και να ακυρώσει τη διαταγή πληρωμής, λόγω διαδικαστικού απαράδεκτου, χωρίς όμως η απόφαση αυτή να παράγει δεδικασμένο ως προς την ύπαρξη της απαίτησης, η οποία δεν διαγνώσθηκε (Ολ. ΑΠ 10/1997, Δ/νη 1997/768, ΑΠ 914/2018 ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ).

Από την πρόσφατη νομολογία, έχει γίνει σαφές πλέον ότι οι εταιρείες διαχείρισης απαιτήσεις δεν νομιμοποιούνται ενεργητικά ούτε να διαχειρίζονται, ούτε να εισπράττουν, ούτε να απαιτούν ποσό μεγαλύτερο από αυτό που τους εκχωρήθηκε από την Τράπεζα ενώ θα πρέπει να επισυνάπτονται στην αίτηση για την έκδοση διαταγής πληρωμής, έγγραφα που αποδεικνύουν την απαίτησή τους που πιστοποιούν την διαδοχή και την περαιτέρω νομιμοποίησή τους, πλήρη στοιχεία της μεταβίβασης, των προσώπων της μεταβίβασης καθώς και πλήρη στοιχεία της απαίτησης που μεταβιβάζεται. Ενδεικτικές πρόσφατες αποφάσεις, όπως, η 78/2020 ΕφΠειραιά Nomos, 9/2021 ΕφΠατρ Nomos, ΕφΑθ 3615/2021, 248/2021 ΜΠΑθ ΙΣΟΚΡΑΤΗΣ όπου ακυρώθηκε κατασχετήρια έκθεση πλειστηριασμού, έχουν ακυρώσει διαταγές πληρωμής μετά από άσκηση ανακοπής, ενώ έχουν κάνει δεκτά και αιτήματα αναστολών, βλ. ΜΠΑθ 4485/2021 Nomos. 

Τα παραπάνω αποτελούν ενστάσεις και λόγους ανακοπής των οφειλετών σε περιπτώσεις όπου τα funds ενεργούν επιθετικά, επιδιώκοντας να διασφαλίσουν τις απαιτήσεις τους από τον κατακερματισμό της περιουσίας του δανειολήπτη, ενώ σε κάθε περίπτωση, αποτελούν ζητήματα που μπορούν να εκτεθούν αποτελεσματικά σε μια διαπραγμάτευση προς επίτευξη μιας εξωδικαστικής ρύθμισης της απαίτησης.

* του Σωκράτη Βρυσόπουλου, δικηγόρου Πειραιά, VRYSOPOULOS ROMAIOS & Partners

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr