Σωτήρης Γούλας: Τι πρέπει να προσέξουν οι εργοδότες στην τηλεργασία

Η τηλεργασία, μετά την ραγδαία διάδοσή της λόγω της πανδημίας Covid-19, απέκτησε και νέο ρυθμιστικό πλαίσιο με τον ν. 4808/2021, το οποίο αφορά όλα τα είδη τηλεργασίας, δηλαδή και την κρατικά επιβαλλόμενη τηλεργασία. Παρακάτω αναφέρονται τα κύρια σημεία που χρήζουν προσοχής για τα μέρη της εργασιακής σχέσης και πρωτίστως για τον εργοδότη.

Οικειοθελής χαρακτήρας:

Οι §2 + 3 του άρθρου 67 του ν. 4808/2021 θεσπίζουν τη θεμελιώδη αρχή του οικειοθελούς χαρακτήρα της τηλεργασίας. Έτσι, το σύστημα τηλεργασίας εισάγεται κατ’ αρχήν μόνο με συμφωνία εργοδότη-εργαζόμενου, είτε κατά την πρόσληψη είτε μεταγενέστερη. Εξαίρεση προβλέπεται μόνο για λόγους υγείας, είτε πρόκειται για τη δημόσια υγεία όπου την απόφαση λαμβάνει μονομερώς ο εργοδότης με βάση απόφαση του Υπ. Υγείας είτε πρόκειται για τεκμηριωμένο κίνδυνο της ατομικής υγείας του εργαζόμενου, που μπορεί να αποφευχθεί με την τηλεργασία, οπότε ο εργαζόμενος μπορεί να αιτηθεί τηλεργασία. Εδώ απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή, διότι τυχόν άρνηση του εργοδότη, αφενός μεν ελέγχεται από άποψη κατάχρησης δικαιώματος ( ΑΚ 281), αφετέρου δε επιτρέπει στον εργαζόμενο να φέρει τη διαφορά ενώπιον της Επιθεώρησης Εργασίας, δίνοντας άλλη διάσταση αλλά και δημοσιότητα στο ζήτημα.

Η κάλυψη των δαπανών:

Η τηλεργασία συνεπάγεται βάρη για τον εργοδότη αναφορικά με το κόστος του εξοπλισμού και της συντήρησης αυτού καθώς και των τηλεπικοινωνιών ( §4 άρ. 67 ν.4808/2021). Συγκεκριμένα, o εργοδότης καταβάλλει υποχρεωτικά 13 € για τη χρήση του οικιακού χώρου του μισθωτού ως χώρου τηλεργασίας, 10 € για το κόστος των τηλεπικοινωνιών και 5 € για τη συντήρηση του εξοπλισμού. Τα ποσά αυτά είναι σύμφωνα με την Υ.Α. 98490.2021 ελάχιστα κατώτατα όρια, συνεπώς είναι δυνατό να χορηγείται μεγαλύτερο ποσό συμφωνημένο συμβατικά, και μάλιστα ενδέχεται να επιβάλλεται από την καλή πίστη εάν τα απαιτούμενα έξοδα για κάποιο λόγο υπερβαίνουν για πολύ τα παραπάνω ποσά. Είναι εξαιρετικά σημαντικό να επισημανθεί ότι τα παραπάνω ποσά αποτελούν εκπιπτέες δαπάνες και όχι μέρος των αποδοχών του εργαζομένου. Αυτό σημαίνει αφενός μεν ότι δεν υπόκεινται σε φόρους και ασφαλιστικές εισφορές, αλλά και αφετέρου ότι ο λογιστικός τρόπος καταβολής των χρημάτων είναι διαφορετικός. Εάν, δηλαδή, καταβληθούν τα 28 ευρώ ελάχιστης κάλυψης δαπανών τηλεργασίας ως μέρος των αποδοχών, ο εργοδότης κινδυνεύει να φανεί ως μη συμμορφούμενος με τις νόμιμες υποχρεώσεις του.

Η γνωστοποίηση των όρων:

Αναφορικά με την §5 του άρθρου 67 και την υποχρέωση γραπτής γνωστοποίησης των όρων τηλεργασίας εντός 8 ημερών από τη συμφωνία για αυτήν, τρία σημεία χρήζουν ιδιαίτερης προσοχής:

Α) Κομβικό σημείο του συστήματος τηλεργασίας του ν. 4808 είναι το δικαίωμα αποσύνδεσης, δικαίωμα ενωσιακής προέλευσης. Ο εργοδότης, λοιπόν, οφείλει να μην οχλεί ή επικοινωνεί με κανέναν τρόπο με τον τηλεργαζόμενο μετά το πέρας του ωραρίου του. Όμως, κι εδώ χρειάζεται μεγάλη προσοχή, ταυτόχρονα ο νόμος επιτρέπει ρήτρα τηλεετοιμότητας, με μόνη προϋπόθεση την εξακρίβωση των χρονικών ορίων και των προθεσμιών ανταπόκρισης αυτής. Είναι προφανές ότι οι δύο ρυθμίσεις συγκρούονται και δεν είναι ακόμα σαφές πως λύνεται το πρόβλημα αυτό. Προς το παρόν και δεδομένου ότι το δικαίωμα αποσύνδεσης αποτελεί επιταγή του ενωσιακού δικαίου και συνδέεται άμεσα με την υγεία του εργαζομένου, καλό θα ήταν να αποφευχθεί εντελώς η ρήτρα τηλεετοιμότητας και αν όχι, πάντως να περιορίζεται σε όλως έκτακτες περιπτώσεις επείγουσας ανάγκης και να συνοδεύεται από ρητή συγκατάθεση του εργαζόμενου στη σύμβαση. Και τότε, βέβαια, είναι δυνατό να δημιουργηθεί πρόβλημα, αφού κατά γενική αρχή του εργατικού δικαίου, η παραίτηση του εργαζόμενου από προστατευτικές διατάξεις αναγκαστικού δικαίου είναι άκυρη.

Β) Ριζικά διαφορετικό τοπίο από την παραδοσιακή εργασία εντοπίζεται στις συνθήκες υγιεινής και ασφάλειας και το συναφές ζήτημα του εργατικού ατυχήματος, καθώς πλέον δεν υπάρχει ο «χώρος της επιχείρησης» με ορισμένες προδιαγραφές ασφαλείας, εξαερισμού, θέρμανσης κτλ. αλλά ο ιδιωτικός χώρος του εργαζομένου. Και πάλι, όμως, ο εργοδότης δεν απαλλάσσεται από την υποχρέωση πρόνοιας. Έτσι κατά την §9 ο εργοδότης πληροφορεί τον τηλεργαζόμενο για την πολιτική της επιχείρησης αναφορικά με την υγεία και την ασφάλεια στην εργασία, συμπεριλαμβανομένων των προδιαγραφών του χώρου τηλεργασίας, τους κανόνες χρήσης οθονών και ιδίως των διαλειμμάτων, τα τεχνικά μέσα για το δικαίωμα αποσύνδεσης κτλ. Η ίδια παράγραφος θεσπίζει το τεκμήριο ότι αφενός ο χώρος της τηλεργασίας πληροί τις προδιαγραφές ασφαλείας και αφετέρου ότι ο εργαζόμενος τηρεί τους κανόνες υγιεινής και ασφάλειας. Έτσι, από τη μια ο τηλεργαζόμενος θα όφειλε να αποδείξει κάποια παρατυπία του εργοδότη ως προς την υποχρέωση πρόνοιάς του και από την άλλη ο εργοδότης θα όφειλε να αποδείξει ότι ο τηλεργαζόμενος δεν συμμορφώθηκε με κάποιον κανόνα ασφαλείας και ότι άρα τυχόν εργατικό ατύχημα οφείλεται σε αυτόν.

Γ) Ο εργοδότης οφείλει επιπλέον να τηρεί τους κανόνες προστασίας των προσωπικών δεδομένων και να έχει θέσει διαδικασίες εγγύησης αυτών, οι οποίες να αποτυπώνονται στην γραπτή γνωστοποίηση των όρων. Το τι ακριβώς θα περιλαμβάνει η υποχρέωση αυτή μένει να αποσαφηνιστεί από την νομολογιακή διάπλαση του δικαίου των επόμενων χρόνων, πάντως σε κάθε περίπτωση γνωρίζουμε ήδη ότι απαγορεύεται η χρήση βιντεοκάμερας για τον έλεγχο απόδοσης του τηλεργαζόμενου ( §8).

Καταληκτικά, επισημαίνεται ότι παρόλο που πράγματι γεννώνται γνήσιοι νομικοί προβληματισμοί αναφορικά με το καθεστώς της τηλεργασίας, οι συνθήκες της πανδημίας, αλλά και οι λοιπές συνθήκες του 21ου αιώνα, δεν επιτρέπουν να προσεγγίζουν εργοδότες και εργαζόμενοι φοβικά το εργαλείο της τηλεργασίας, που μπορεί να αποβεί εξαιρετικά επωφελές για όλους.

*Ο Σωτήρης Γούλας είναι ασκούμενος δικηγόρος στο γραφείο «Γιάννης Καρούζος & Συνεργάτες».

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr