Σουζάνα Κλημεντίδη: Έντιμος βίος ή αλλιώς μια αμφιλεγόμενη ελαφρυντική περίσταση – Τι ισχύει

Το ζήτημα του πρότερου σύννομου βίου παρουσιάζει μεγάλο θεωρητικό ενδιαφέρον. Κυρίως όμως το μεγάλο ενδιαφέρον εντοπίζεται στο πεδίο της κοινής πρακτικής και αυτό διότι η αποδοχή ή μη αυτού έχει κρίσιμες έννομες συνέπειες για τον κατηγορούμενο. Εντούτοις, τι ακριβώς είναι οι ελαφρυντικές περιστάσεις, οι οποίες πυροδοτούν ανά τακτά διαστήματα το ενδιαφέρον του νομικού και όχι μόνο κόσμου;

Κατά το άρθρο 84 παρ. 2 ΠΚ, ελαφρυντικές περιστάσεις, που επισύρουν μείωση της ποινής στο μέτρο που προβλέπει το άρθρο 83 ΠΚ, θεωρούνται ιδίως: α) το ότι ο υπαίτιος έζησε σύννομα ως τον χρόνο που έγινε το έγκλημα, περίσταση που δεν αποκλείεται από μόνη την προηγούμενη καταδίκη του για ελαφρό πλημμέλημα, β) το ότι στην πράξη του ωθήθηκε από μη ταπεινά αίτια ή από μεγάλη ένδεια ή υπό την επίδραση σοβαρής απειλής ή υπό την επιβολή προσώπου στο οποίο αυτός οφείλει υπακοή ή με το οποίο βρίσκεται σε σχέση εξάρτησης, γ) το ότι στην πράξη του ωθήθηκε από ανάρμοστη συμπεριφορά του παθόντος ή παρασύρθηκε από οργή ή βίαιη θλίψη που του προκάλεσε άδικη εναντίον του πράξη, δ) το ότι επέδειξε ειλικρινή μετάνοια και επιδίωξε να άρει ή να μειώσει τις συνέπειες της πράξης του, ε) το ότι συμπεριφέρθηκε καλά για σχετικά μεγάλο διάστημα μετά την πράξη του, ακόμα και κατά την κράτησή του.

Στο σημείο αυτό πρέπει να επιμείνουμε σε μια κατεξοχήν διαδεδομένη στην πράξη ελαφρυντική περίσταση. Πρόκειται για την περίπτωση του πρότερου σύννομου βίου, που αποτελεί αρκετά συχνά αντικείμενο επίκλησης από τους κατηγορουμένους, προκειμένου να περιορίσουν το ύψος της ποινής. Παρόλα αυτά, η ερμηνεία που δίνει τόσο η θεωρία όσο και η νομολογία είναι αρκετά σαφής και συνίσταται στο γεγονός ότι, ως πρότερος έντιμος βίος νοείται η σύννομη και θετική για την κοινωνία στάση και συμπεριφορά του υπαίτιου ως προς όλες τις εκφάνσεις του βίου του (ατομική, οικογενειακή, επαγγελματική και κοινωνική) μέχρι την τέλεση της πράξης, σε βαθμό που να μην αναμένεται ως πιθανή η εκτροπή αυτού σε ποινική παραβατικότητα. Μόνη η έλλειψη ποινικής εμπλοκής δε αρκεί για την αναγνώριση του σχετικού ελαφρυντικού, αλλά και η ύπαρξη καταδίκης για πράξη μικρής ηθικής και ποινικής απαξίας δεν αποκλείει τη χορήγησή του. Ως ειλικρινής μετάνοια νοείται η αληθινή και θετική ψυχοβουλητική μεταστροφή του υπαιτίου προς την έννομη τάξη και την πλευρά του παθόντος, η οποία προϋποθέτει, κατ’ ελάχιστο, την ειλικρινή ομολογία τέλεσης της πράξης και η οποία πρέπει να εκδηλώνεται με συγκεκριμένο τρόπο και σε συγκεκριμένο τόπο και χρόνο. Επιπλέον, για την αναγνώριση της σχετικής ελαφρυντικής περίστασης, απαιτείται ο υπαίτιος να έχει επιδιώξει με συγκεκριμένο τρόπο να άρει ή να μειώσει τις συνέπειες της πράξης του. Δεν συνιστά ειλικρινή μετάνοια η απλή δήλωση συγγνώμης από τον δράση ή η καλή διαγωγή αυτού ή η δήλωση ομολογίας της πράξης κατά τη διεξαγωγή της δίκης ή η παράδοσή του στις αρμόδιες αρχές μετά την πράξη.

Μάλιστα έχει ενδιαφέρον να τονιστεί ότι, για την αναγνώριση της ελαφρυντικής περίστασης του άρθρου 84 παρ. 2 περ. ε’ ΠΚ, απαιτείται θετική ατομική και κοινωνική συμπεριφορά του υπαιτίου, με κριτήριο τη στάση του μέσου συνετού και νομοταγούς πολίτη, για σχετικά μεγάλο χρονικό διάστημα μετά την τέλεση της αξιόποινης πράξης, αποτέλεσμα πραγματικής επίγνωσης από αυτόν των συνεπειών της πράξης του και σταθερού εναρμονισμού του προς τις επιταγές της έννομης πράξης.

*Της Σουζάνας Κλημεντίδης, Δικηγόρου

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr