Σουζάνα Κλημεντίδη: Η περίπτωση της ποινικής διαπραγμάτευσης στη χώρα μας

Η εισαγωγή της ποινικής διαπραγμάτευσης (plea bargaining) στο πλαίσιο του ποινικού μας δικαίου αποτελεί την ενσωμάτωση μιας χρόνιας καλής πρακτικής από άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με σκοπό την αποσυμφόρηση των δικαστηρίων και κυρίως την καλλιέργεια και εμπέδωση ενός διαφορετικού συστήματος απονομής δικαιοσύνης. Δεν είναι τυχαίο εξ άλλου ότι, μετά τη ψήφιση του νέου ποινικού κώδικα και κώδικα ποινικής δικονομίας, η καινοτομία του νομοθέτη «αγκαλιάστηκε» σύσσωμη από θεωρία και πράξη. Περί τίνος, όμως, πρόκειται;

Πιο συγκεκριμένα, η ποινική διαπραγμάτευση αφορά έναν εναλλακτικό τρόπο επιβολής της ποινής, που εξ αρχής είναι μειωμένη λόγω της πολύτιμης συμβολής του κατηγορουμένου στην επίσπευση της ποινικής διαδικασίας, η οποία αποτελεί και προϋπόθεση για την ενεργοποίηση του θεσμού. Στην πραγματικότητα, τίθεται υπό διαπραγμάτευση το ύψος και το είδος της ποινής ανάμεσα σε εισαγγελέα και κατηγορούμενο, η οποία ολοκληρώνεται κατόπιν σύνταξης του πρακτικού, όπως λέγεται, διαπραγμάτευσης. Σύμφωνα με τη διάταξη του αρ. 303 παρ. 1 ΚΠΔ, ποινική διαπραγμάτευση μπορεί να διενεργηθεί σε όλα τα αυτεπαγγέλτως διωκόμενα εγκλήματα, εκτός από τα: α) κακουργήματα για τα οποία η απειλούμενη στο νόμο ποινή είναι η ισόβια κάθειρξη, β) τα κακουργήματα που προβλέπονται στο αρ. 187Α ΠΚ (τρομοκρατικές πράξεις και τρομοκρατική οργάνωση) και γ) τα κακουργήματα που σχετίζονται με την προσβολή της γενετήσιας ελευθερίας και την οικονομική εκμετάλλευσης της γενετήσιας ζωής.

Παράλληλα, είναι κρίσιμο να τονιστεί ότι, η ποινική διαπραγμάτευση δύναται να πραγματοποιηθεί σε δυο διαφορετικά στάδια ανάλογα με τη φύση του αδικήματος. Ο κατηγορούμενος ή ο πληρεξούσιος δικηγόρος του έχει τη δυνατότητα να αιτηθεί την υπαγωγή σε ποινική διαπραγμάτευση μέχρι την τυπική περάτωση της κύριας ανάκρισης στις περιπτώσεις των κακουργημάτων, στις δε περιπτώσεις εγκλημάτων πλημμεληματικού χαρακτήρα μέχρι και την τυπική περάτωση της προανάκρισης. Παρόλα αυτά, δεν αποκλείεται κατόπιν αίτησης του κατηγορουμένου ή του πληρεξούσιου δικηγόρου του η ποινική διαπραγμάτευση να πραγματοποιηθεί και στο ακροατήριο του πρωτοβάθμιου δικαστηρίου έως την έναρξη της αποδεικτικής διαδικασίας.

Βέβαια, είναι σαφές ότι, η ποινική διαπραγμάτευση έχει ως σημείο αναφοράς την επιβλητέα ή παρεπόμενη ποινή. Μάλιστα, κατόπιν υποβολής του αιτήματος για ποινική διαπραγμάτευση, η διαβίβαση αυτού γίνεται είτε στον εισαγγελέα πλημμελειοδικών είτε στον εισαγγελέα εφετών με κριτήριο τον πλημμεληματικό ή κακουργηματικό χαρακτήρα της πράξης αντίστοιχα, οι οποίοι καλούν υποχρεωτικά τον κατηγορούμενο ή τον πληρεξούσιο δικηγόρο να εμφανιστεί ενώπιόν τους. Σε περίπτωση που υπάρξει συμφωνία ανάμεσα στον κατηγορούμενο και τον εισαγγελέα για το ύψος της ποινής, ακολουθεί η σύνταξη του πρακτικού διαπραγμάτευσης, το οποίο υπογράφεται από τον κατηγορούμενο, τον πληρεξούσιο δικηγόρο και φυσικά τον εισαγγελέα, το δε πρακτικό περιέχει την ομολογία του κατηγορουμένου, τη συμφωνηθείσα ποινή καθώς και τον τρόπο έκτισής αυτής. Τέλος, μετά την ολοκλήρωση του πρακτικού διαμεσολάβησης, έπεται η με απευθείας κλήση εισαγωγή τη υπόθεσης στο οικείο δικαστήριο, προκειμένου να κριθεί η ενοχή του κατηγορουμένου βάσει του πρακτικού που έχει συνταχθεί και το οποίο επικυρώνει το επιληφθέν δικαστήριο.

Σύμφωνα με όσα έχουν λεχθεί παραπάνω, ο καινοφανής και πρωτότυπος για τα ελληνικά δεδομένα θεσμός της ποινική διαπραγμάτευσης, παρά τη μειωμένη όπως φαίνεται στην πράξη εφαρμογή του, πληροί όλες τις προϋποθέσεις για να επιτύχει τους σκοπούς που οδήγησαν στη θέσπισή του.

*Της Σουζάνας Κλημεντίδη, Δικηγόρου

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr