Σουζάνα Κλημεντίδη: Η υποχρέωση της Διοίκησης να αιτιολογεί το σύνολο των ατομικών διοικητικών πράξεων

Η απόφαση ΣτΕ 1206/2024 αποτελεί ορόσημο για τη σύγχρονη διοικητική δικαιοσύνη, αντιμετωπίζοντας ουσιαστικά τις προκλήσεις που φέρνει η ενσωμάτωση των νέων τεχνολογιών στο διοικητικό δίκαιο. Απαντά με πληρότητα στα ερωτήματα που αφορούν την αιτιολόγηση των διοικητικών πράξεων στην εποχή του Ψηφιακού Κράτους, ενισχύοντας τη διαφάνεια και τη λογοδοσία της Διοίκησης, προσαρμόζοντας τις διαδικασίες στις απαιτήσεις της σύγχρονης τεχνολογικής πραγματικότητας.

Η απόφαση επικεντρώνεται στη χρήση αλγορίθμων και άλλων τεχνολογικών μέσων κατά την έκδοση διοικητικών πράξεων, θέμα που έχει αναδειχθεί ως καίριο για το δίκαιο της διοικητικής διαδικασίας. Η τεχνολογία διευκολύνει τη λήψη ταχύτερων και πιο αποτελεσματικών αποφάσεων, αλλά εγείρει σημαντικά ζητήματα σχετικά με τη συμμόρφωση με το κράτος δικαίου και τις αρχές της χρηστής διοίκησης. Η απόφαση αναγνωρίζει την ανάγκη διαφάνειας και αιτιολόγησης των αποφάσεων που προκύπτουν από αυτοματοποιημένες διαδικασίες, ώστε να διασφαλιστεί ότι οι δικαιούχοι μπορούν να κατανοήσουν τις αποφάσεις και να αμφισβητήσουν τυχόν σφάλματα.

Παρόλο που η απόφαση καθυστέρησε 14 χρόνια, γεγονός που προκαλεί προβληματισμό για την απονομή της δικαιοσύνης, αξίζει να σημειωθεί ότι ο χρόνος καθυστέρησης δεν οφείλεται μόνο στη Διοίκηση αλλά και στην ίδια την αιτούσα, που ακολούθησε διαδικασίες που περιέπλεξαν την εκδίκαση της υπόθεσης. Η υπόθεση αναδεικνύει τη σημασία της δικονομικής ακρίβειας και της κατανόησης των νομολογιακών διακρίσεων, προκειμένου να αποφευχθούν τέτοιες καθυστερήσεις στο μέλλον.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η αντιμετώπιση της χρήσης της τεχνητής νοημοσύνης στην έκδοση διοικητικών αποφάσεων. Η ενσωμάτωση των αλγορίθμων και των τεχνολογικών μέσων έχει το πλεονέκτημα της ταχύτητας και της ακρίβειας, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για πράξεις δέσμιας αρμοδιότητας, όπως φορολογικές βεβαιώσεις ή αποφάσεις κοινωνικής ασφάλισης. Ωστόσο, το ζήτημα γίνεται πολύ πιο περίπλοκο όταν οι αποφάσεις απαιτούν διακριτική ευχέρεια και προσαρμογή στις ιδιαιτερότητες κάθε περίπτωσης. Το κράτος δικαίου απαιτεί ανθρώπινη παρέμβαση σε τέτοιες περιπτώσεις, ώστε να διασφαλιστεί η αντικειμενικότητα, η δικαιοσύνη και η δυνατότητα αιτιολόγησης των αποφάσεων.

Η απόφαση ΣτΕ 1206/2024 αξιοποιεί τη γαλλική και ευρωπαϊκή νομολογία και νομοθεσία για να θεμελιώσει το πλαίσιο που πρέπει να διέπει τη χρήση των τεχνολογικών μέσων στη διοικητική διαδικασία. Ειδικότερα, απαιτεί την ενημέρωση των πολιτών για το βαθμό και τον τρόπο με τον οποίο η αλγοριθμική επεξεργασία συμμετείχε στη λήψη της απόφασης, καθώς και τα δεδομένα που χρησιμοποιήθηκαν. Αυτή η προσέγγιση διασφαλίζει την προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων, όπως η αποτελεσματική δικαστική προστασία και η δίκαιη δίκη.

Η απόφαση θέτει επίσης στο επίκεντρο την ανάγκη θέσπισης ενός κανονιστικού πλαισίου που να διασφαλίζει την ορθή χρήση των αλγορίθμων και των τεχνολογικών εργαλείων από τη Διοίκηση, διασφαλίζοντας παράλληλα τη διαφάνεια και τη δυνατότητα αμφισβήτησης των αποφάσεων αυτών. Οι πολίτες πρέπει να έχουν στη διάθεσή τους αποτελεσματικά μέσα διοικητικής προσφυγής, ώστε να μπορούν να ανατρέψουν αποφάσεις που βασίζονται σε αυτοματοποιημένες διαδικασίες.

Συμπερασματικά, η απόφαση ΣτΕ 1206/2024 αποτελεί μια σημαντική νομολογιακή εξέλιξη που συμβάλλει στην προσαρμογή του διοικητικού δικαίου στις απαιτήσεις της σύγχρονης τεχνολογικής εποχής, ενισχύοντας τις αρχές της διαφάνειας, της λογοδοσίας και της αιτιολογημένης διοικητικής δράσης.

*Της Σουζάνας Κλημεντίδη, Δικηγόρου

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr