Σουζάνα Κλημεντίδη: Μια σύντομη επισκόπηση του εξωδικαστικού μηχανισμού ρύθμισης οφειλών προς το Δημόσιο και τον ΕΦΚΑ – Τι πρέπει να γνωρίζετε

Ο εξωδικαστικός μηχανισμός ρύθμισης οφειλών του ν.4738/2020, που ισχύει από 01.06.2021, είναι το νέο «εργαλείο» στα χέρια πολλών επιχειρήσεων, αλλά και φυσικών προσώπων, που επιθυμούν να προβούν σε οριστική εξωδικαστική ρύθμιση των οφειλών τους. Με το νέο αυτό νόμο ρυθμίζονται οφειλές προς χρηματοδοτικούς φορείς, το Δημόσιο και τον ΕΦΚΑ, σε καμία περίπτωση όμως προς άλλους ιδιώτες δανειστές (φυσικά ή νομικά πρόσωπα).

Η διαδικασία ρύθμισης οφειλών μπορεί να είναι είτε πολυμερής, στην οποία ρυθμίζονται οφειλές προς ένα ή περισσότερους χρηματοδοτικούς φορείς, αλλά και προς το Δημόσιο και τον ΕΦΚΑ, είτε διμερής, με την οποία ρυθμίζονται οφειλές αποκλειστικά προς το Δημόσιο και τον ΕΦΚΑ. Το παρόν άρθρο επικεντρώνεται στη συνοπτική παρουσίαση της διμερούς διαδικασίας εξωδικαστικής ρύθμισης των οφειλών, που αποτυπώνεται στο αρ. 24 του ν.4738/2020 και επικεντρώνεται σε πρόσωπα και επιχειρήσεις, που είτε δεν έχουν οφειλές σε χρηματοδοτικούς φορείς, είτε δεν πέτυχαν εξωδικαστική ρύθμιση σε πολυμερές επίπεδο.

Βασική προϋπόθεση υπαγωγής στη διμερή διαδικασία ρύθμισης είναι το σύνολο της οφειλής να υπερβαίνει το ποσό των 10.000 ευρώ ανά πιστωτή ή το 90% (τουλάχιστον) των συνολικών οφειλών να οφείλεται σε πάνω από έναν χρηματοδοτικό φορέα. Επιπρόσθετα, αν κάποιος οφειλέτης έχει ήδη υποβάλει αίτηση εξυγίανσης ή αίτηση υπαγωγής στον εξωδικαστικό μηχανισμό ρύθμισης οφειλών του ν. 4469/2017 ή αίτηση υπερχρεωμένων του ν. 3869/2010, στην οποία συμπεριλαμβάνει και τις οφειλές στο Δημόσιο και τον ΕΦΚΑ, οφείλει να παραιτηθεί πρώτα από τις ως άνω αιτήσεις, για να ενταχθεί στο νέο εξωδικαστικό μηχανισμό, όπως επίσης και να μην έχει καταδικαστεί με αμετάκλητη απόφαση για ένα από τα ακόλουθα αδικήματα: φοροδιαφυγή, νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, υπεξαίρεση, εκβίαση, πλαστογραφία, δωροδοκία, δωροληψία, λαθρεμπορία, καταδολίευση δανειστών, χρεοκοπία, ή απάτη, σε βαθμό κακουργήματος(στην περίπτωση της απάτης, αν ο παθών είναι το Δημόσιο ή Φορέας Κοινωνικής Ασφάλισης, αρκεί η καταδίκη σε βαθμό πλημμελήματος).

Η διαδικασία εκκινεί με την αίτηση του ενδιαφερόμενου ηλεκτρονικά στην Ειδική Γραμματεία Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους (Ε.Γ.Δ.Ι.Χ.) με τη χρήση της Ηλεκτρονικής Πλατφόρμας Εξωδικαστικής Ρύθμισης Οφειλών. Στην περίπτωση αυτή, το Δημόσιο ή ο ΕΦΚΑ έχουν απλή δυνατότητα (και όχι υποχρέωση) υποβολής πρότασης ρύθμισης οφειλών, χωρίς να δεσμεύονται ως προς το περιεχόμενό της πρότασής τους. Υπάρχει, όμως, και η δυνατότητα το Δημόσιο ή οι Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης να κοινοποιήσουν πρόσκληση στον οφειλέτη για υποβολή αίτησης εντός προθεσμίας 45 ημερών, η οποία εάν παρέλθει άπρακτη, συνεπάγεται την αυτοδίκαιη περάτωση της διαδικασίας και αξιολογείται σε περίπτωση μεταγενέστερης υποβολής αίτησης από τον οφειλέτη. Η αίτηση, και στις δυο περιπτώσεις, περιλαμβάνει πλήρη στοιχεία του οφειλέτη και των εισοδημάτων του ή του κύκλου εργασιών (αν είναι επιχείρηση), τα περιουσιακά στοιχεία, τον κατάλογο των απαιτήσεων που οφείλει, πλήρη περιγραφή των βαρών και λοιπών εξασφαλίσεων που είναι εγγεγραμμένα επί των περιουσιακών στοιχείων του, καθώς και δήλωση για κάθε μεταβίβαση ή επιβάρυνση περιουσιακού στοιχείου που έγινε εντός των τελευταίων 5 ετών πριν από την υποβολή της αίτησης. Σημειωτέον ότι η αίτηση του οφειλέτη δεν περιέχει αίτημα, καθώς δεν προβλέπεται η πρόταση ρύθμισης εκ μέρους του οφειλέτη, αλλά προτείνουν οι πιστωτές αντ’ αυτού. Η σύμβαση αναδιάρθρωσης οφειλών πρέπει να υπογραφεί σε διάστημα 2 μηνών από την ημερομηνία υποβολής της αίτησης, ειδάλλως η διαδικασία θεωρείται περατωθείσα ως άκαρπη. Για δύο μήνες το μέγιστο, ήτοι: α) από την υποβολή της αίτησης και β) μέχρι την ολοκλήρωση της διαδικασίας, αναστέλλονται τα αναγκαστικά μέτρα (άρα όχι εκδικάσεις αγωγών, εκδόσεις διαταγής πληρωμής κλπ.) και η συνέχιση της διαδικασίας αναγκαστικής εκτέλεσης επί απαιτήσεων, κινητών και ακινήτων κατά του οφειλέτη, καθώς και η ποινική δίωξη για τα αδικήματα του άρθρου 25 του ν. 1882/1990 και του άρθρου 1 του α.ν. 86/1967 αναφορικά με τις οφειλές, των οποίων ζητείται η ρύθμιση. Άρα, αναστολή μόνο για τις απαιτήσεις που αναφέρονται στην αίτηση. Η αναστολή δεν καταλαμβάνει τη διενέργεια πλειστηριασμού, αν έχει προγραμματιστεί 3 μήνες πριν από την ημερομηνία υποβολής της αίτησης από τον οφειλέτη, καθώς και οποιαδήποτε διαδικαστική ενέργεια προπαρασκευαστική της διενέργειας πλειστηριασμού από ενέγγυο πιστωτή (περιλαμβανομένης και της κατάσχεσης).

Μετά την υποβολή της αίτησης, το Δημόσιο και ο ΕΦΚΑ ελέγχουν αν με τη σύναψη διμερούς σύμβασης ο οφειλέτης καθίσταται βιώσιμος (εφόσον πρόκειται για επιχείρηση) ή αξιόχρεος (εφόσον πρόκειται για φυσικό πρόσωπο μη επιχειρηματία), άλλως σε αντίθετη περίπτωση δύνανται να μην υποβάλλουν καν πρόταση. Η πρόταση του Δημοσίου ή του ΕΦΚΑ διαμορφώνεται μέσω υπολογιστικού εργαλείου και το ποσό αποπληρωμής δεν μπορεί να είναι χαμηλότερο από το ποσό που θα λάμβανε ο φορέας σε περίπτωση πτώχευσης του οφειλέτη και ρευστοποίησης της περιουσίας του. Για να γίνει δεκτή η σύμβαση αναδιάρθρωσης πρέπει οι απαιτήσεις του Δημοσίου να μην υπερβαίνουν το ποσό του 1.500.000 ευρώ, η οφειλή να ρυθμίζεται μέσα σε 240 δόσεις[ο αριθμός των δόσεων προκύπτει από ειδικό αλγόριθμο (αυτόματο υπολογιστικό εργαλείο), βάσει της οικονομικής κατάστασης του οφειλέτη], με χαμηλότερο ποσό δόσης τα 50 ευρώ, χωρίς περίοδο χάριτος και η πρώτη δόση της ρύθμισης καταβάλλεται μέσα σε πέντε εργάσιμες ημέρες από την αποδοχή εκ μέρους του οφειλέτη της πρότασης αναδιάρθρωσης. Με τη διμερή σύμβαση ρύθμισης οφειλών διευθετούνται οι ήδη βεβαιωμένες κατά την ημέρα υποβολής της αίτησης οφειλές του αιτούντος προς το Δημόσιο και τον ΕΦΚΑ, συμπεριλαμβανόμενων προστίμων, προσαυξήσεων και τόκων εκπρόθεσμης καταβολής, αλλά και εξυπηρετούμενες ή ενήμερες οφειλές, εφόσον ο οφειλέτης αποδείξει επιδείνωση της οικονομικής του κατάστασης κατά ποσοστό τουλάχιστον 20%, η οποία μπορεί να οφείλεται, είτε σε μείωση των εισοδημάτων του, είτε σε αύξηση των δαπανών του.

Με τη σύμβαση αναδιάρθρωσης υπάρχει η δυνατότητα διαγραφής μέρους της οφειλής, γεγονός το οποίο προσελκύει πολλούς οφειλέτες να κινήσουν τις διαδικασίες ένταξης στον εξωδικαστικό μηχανισμό. Αν στη σύμβαση προβλέπεται διαγραφή οφειλών προς το Δημόσιο ή ΕΦΚΑ, αυτή γίνεται κατά σειρά παλαιότητας, από την παλαιότερη οφειλή προς τη νεότερη, με κριτήριο τον χρόνο καταχώρισης της οφειλής στα βιβλία εισπρακτέων εσόδων και όχι τον χρόνο λήξης της νόμιμης προθεσμίας καταβολής αυτής, είτε η καταβολή γίνεται εφάπαξ είτε σε δόσεις. Επί των οφειλών προς το Δημόσιο, που ρυθμίζονται δυνάμει της σύμβασης αναδιάρθρωσης, δεν υπολογίζονται περαιτέρω τόκοι ή προσαυξήσεις εκπρόθεσμης καταβολής. Από την ημερομηνία έναρξης ισχύος της σύμβασης αναδιάρθρωσης και κατά τη διάρκεια ισχύος αυτής, δεν υπολογίζονται τα πρόστιμα του Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας, και του άρθρου 6 του Κώδικα Εισπράξεως Δημοσίων Εσόδων. Παράλληλα, απαγορεύεται ρητά η διαγραφή βασικής οφειλής παρακρατουμένων φόρων, επιρριπτομένων φόρων προς το Δημόσιο και ασφαλιστικών εισφορών, ενώ είναι δυνατή διαγραφή μεγάλου μέρους των απαιτήσεων από πρόστιμα, προσαυξήσεις ή τόκους εκπρόθεσμης καταβολής. Σε κάθε περίπτωση, η διαγραφή των οφειλών τελεί υπό την αναβλητική αίρεση της ολοσχερούς αποπληρωμής των ρυθμιζόμενων οφειλών προς το Δημόσιο ή τον ΕΦΚΑ. Η διαγραφή βασικής οφειλής προς ΕΦΚΑ δεν επηρεάζει τα ασφαλιστικά δικαιώματα τρίτων.

Με τη σύναψη της σύμβασης, δεν επιτρέπεται στο Δημόσιο ή στον ΕΦΚΑ η επίσπευση αναγκαστικής εκτέλεσης και κατά τούτο αναστέλλονται αυτοδικαίως τα μέτρα ατομικής και συλλογικής αναγκαστικής εκτέλεσης κατά του οφειλέτη ή της επιχείρησης. Ταυτόχρονα, αναστέλλεται η ποινική δίωξη για το αδίκημα της μη καταβολής χρεών προς το Δημόσιο και αναβάλλεται ή διακόπτεται η εκτέλεση της ποινής που τυχόν έχει επιβληθεί. Σημειώνεται ακολούθως ότι αν κατά τον χρόνο επίτευξης της σύμβασης αναδιάρθρωσης εκκρεμεί εναντίον του οφειλέτη διαδικασία αναγκαστικής εκτέλεσης για απαίτηση που ρυθμίστηκε, επισπευδόμενη από καταλαμβανόμενο πιστωτή, αυτή αναστέλλεται. Συμμετοχή του Δημοσίου σε σύμβαση αναδιάρθρωσης συνεπάγεται την αυτοδίκαιη κατάργηση προηγούμενων ρυθμίσεων για τις οφειλές που υπάγονται στη σύμβαση αναδιάρθρωσης.

Η σύναψη διμερούς σύμβασης ρύθμισης οφειλών με το Δημόσιο ή τον ΕΦΚΑ επιφέρει πολλές διευκολύνσεις στα φυσικά πρόσωπα και τις επιχειρήσεις, υπάρχουν όμως περιπτώσεις όπου η σύμβαση ανατρέπεται και παύει να ισχύει η ρύθμιση. Περιπτώσεις σαν αυτές είναι η μη καταβολή ποσών που αντιστοιχούν σε τρεις δόσεις ή μη καταβολή του 3% του οφειλόμενου ποσού ή η παράλειψη υποβολής δήλωσης φορολογίας εισοδήματος και φόρου προστιθέμενης αξίας (για ρυθμίσεις με το Δημόσιο) και αναλυτική περιοδική δήλωση εντός τριών μηνών από την παρέλευση της προθεσμίας υποβολής τους (όσον αφορά τον ΕΦΚΑ) κλπ. Σε αυτές τις περιπτώσεις, το Δημόσιο ή ο ΕΦΚΑ δικαιούται να καταγγείλει τη σύμβαση αναδιάρθρωσης, με συνέπεια την απώλεια της ρύθμισης και την αναβίωση του χρέους μόνο προς τον συγκεκριμένο πιστωτή. Σε περίπτωση που χαθεί η ρύθμιση, το Δημόσιο ή ο ΕΦΚΑ δύνανται να επιδιώξουν την είσπραξή της οφειλής με όλα τα προβλεπόμενα από την ισχύουσα νομοθεσία μέτρα, και μάλιστα να απαιτήσουν το σύνολο της οφειλής και των προηγούμενων προσαυξήσεων και τόκων, σαν να μην ρυθμίστηκε ποτέ!

Συνεπώς, εάν ο οφειλέτης τηρήσει τη ρύθμιση της σύμβασης αναδιάρθρωσης και καταβάλει το σύνολο των οφειλόμενων δόσεων, ολοκληρώνεται επιτυχώς η ρύθμιση και αποσβήνεται το τμήμα της απαίτησης που υπερβαίνει το ποσό της ρύθμισης. Αυτό, όμως, ισχύει με την επιφύλαξη τυχόν δικαιωμάτων του Δημοσίου ή ΕΦΚΑ έναντι συνοφειλετών ή εγγυητών του οφειλέτη ή δικαιωμάτων των πιστωτών με δικαιώματα επιφύλαξης κυριότητας. Το Δημόσιο ή ο ΕΦΚΑ παρέχουν στον οφειλέτη πιστοποίηση της ρυθμισμένης απαίτησής του, σύμφωνα με τη σύμβαση αναδιάρθρωσης, η οποία αποτελεί τίτλο εξόφλησης ρυθμισμένης απαίτησης και διαγραφής για το ποσό που διαγράφηκε από το σύνολο των απαιτήσεων του πιστωτή,οι οποίες καταλαμβάνονται στο πλαίσιο της σύμβασης αναδιάρθρωσης (με το πιστοποιητικό αυτό αίρονται προσημειώσεις κατασχέσεις κλπ.).

*Σουζάνα Κλημεντίδη, Δικηγόρος

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr