Σουζάνα Κλημεντίδη: Συνεπιμέλεια και άσκηση γονικής μέριμνας υπό το φως του Ν. 4800/2021

Τα ζητήματα της συνεπιμέλειας και της άσκησης γονικής μέριμνας των ανηλίκων τέκνων τροποποιήθηκαν σημαντικά στον απόηχο των μεταρρυθμιστικών αλλαγών για τον εκσυγχρονισμό του οικογενειακού δικαίου, οι οποίες έλαβαν χώρα με το Ν. 4800/2021. Πιο συγκεκριμένα, κατ’ εφαρμογή των υφιστάμενων διατάξεων, η μέριμνα για το ανήλικο τέκνο συνιστά καθήκον και δικαίωμα των γονέων, που ασκείται εξίσου, περιλαμβάνοντας την επιμέλεια, τη διοίκηση της περιουσίας, την εκπροσώπηση αυτού, σειρά δηλαδή δικαιωμάτων με αυστηρώς προσωποπαγή χαρακτηριστικά.

Βέβαια, υπό το φως της νομοθετικής μεταβολής, το νέο άρθρο 1513 ΑΚ αποκλίνει από τον νομοθετικό προκάτοχό του, στο μέτρο που καθιερώνει την από κοινού άσκηση της γονικής μέριμνας μετά τη διάσταση των γονέων ως νόμιμο σύστημα, γεγονός δε που συνεπάγεται υποχρεωτικά και αυτόματα την μη προσφυγή των γονέων ενώπιον του Δικαστηρίου για τη ρύθμιση των ζητημάτων σχετικά με την από κοινού άσκηση της γονικής μέριμνας. Τούτο, δε, πρακτικά σημαίνει ότι η ρύθμιση των εν λόγω ζητημάτων επαφίεται στη συμφωνία των γονέων μεταξύ τους, που μπορεί να λάβει χώρα με έγγραφο βεβαίας χρονολογίας, και η οποία ερείδεται στον άρθρο 1512 ΑΚ, που σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να ερμηνευθεί ως παρέκκλιση από τη ρητή καθιέρωση που επέβαλε ο νομοθέτης στο πεδίο της από κοινού άσκησης της γονικής μέριμνας.

Ακολούθως, πρέπει να ξεκαθαριστεί ότι «Κατά την άσκηση της γονικής μέριμνας οι γονείς καταβάλλουν προσπάθεια για την εξεύρεση κοινά αποδεκτών λύσεων. Αν διαφωνούν, αποφασίζει το δικαστήριο» (1512 ΑΚ), παρόλα αυτά, σε περιπτώσεις που η εξεύρεση τέτοιων λύσεων δεν είναι εφικτή, ενεργοποιείται η διάταξη του άρθρου 1514 παρ. 2 ΑΚ, στο πλαίσιο της οποίας το Δικαστήριο μπορεί να λάβει αποφάσεις παρεκκλίνοντας, εν προκειμένω, από την από κοινού άσκηση της γονικής μέριμνας. Κατ’ αυτό τον τρόπο λοιπόν, η δράση του εκάστοτε επιληφθέντος Δικαστηρίου συντελείται αποκλειστικά τις φορές που η σύμπραξη των γονέων παραμένει κενό γράμμα, όταν δηλαδή, κάπως περιπτωσιολογικά θα λέγαμε, παρατηρούνται φαινόμενα συνεχούς διαφωνίας μεταξύ των γονέων, αδιαφορίας για τον τρόπο άσκησης της γονικής μέριμνας, παραβίασης των επιμέρους συμφωνιών για τον τρόπο άσκησης αυτής, και μάλιστα αφού έχει εξαντληθεί η διαδικασία της διαμεσολάβησης, που προφανώς απέβη άκαρπη, με μοναδική εξαίρεση τις περιπτώσεις ενδοοικογενειακής βίας. Φυσικά, οι λόγοι αποτυχίας της κοινής μέριμνας ποικίλλουν, όπως αποδεικνύεται σχετικώς από τις νομολογιακές περιπτώσεις, που με την σειρά τους δικαιολογούν την προσφυγή των γονέων στον θεσμό της διαμεσολάβησης, με εξαίρεση, όπως τονίστηκε, τις περιπτώσεις της ενδοοικογενειακής βίας. Στις εν λόγω περιπτώσεις το Δικαστήριο, κατ’ εφαρμογή του άρθρου 1514 παρ. 3 ΑΚ, μπορεί να εφαρμόσει ένα ευρύ πεδίο δυνατοτήτων και εναλλακτικών, όπως α) να προχωρήσει στην κατανομή της άσκησης της γονικής μέριμνας μεταξύ των γονέων, να εξειδικεύσει τον τρόπο άσκησης αυτής ή να αναθέσει την άσκηση αυτής αποκλειστικά στον ένα γονέα ή και σε τρίτο πρόσωπο, β) να διατάξει πραγματογνωμοσύνη ή τη λήψη οποιουδήποτε πρόσφορου μέτρου, γ) να διατάξει διαμεσολάβηση. 

Συμπερασματικά, σ’ ένα τέτοιο πλαίσιο διαφωνίας των γονέων αναφορικά με την άσκηση της γονικής μέριμνας, λοιπόν, το Δικαστήριο μπορεί να κατανείμει με τρόπο λειτουργικό τις επιμέρους εξουσίες, λαμβάνοντας πάντοτε και με όρους αποκλειστικότητας υπόψη το βέλτιστο συμφέρον του τέκνου, που αποτελεί και την κορυφαία πυξίδα του δικάζοντος δικαστή.

* Της Σουζάνας Κλημεντίδη, Δικηγόρου

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr