Βασίλης Αποστολόπουλος: Μέθοδος Πληρωμής της αξίας των αγαθών με Πιστωτική Επιστολή στο διεθνές εμπόριο – Payment by Letter of Credit

Στη διεθνή εμπορική ναυτιλία η σύναψη του συμβολαίου πώλησης αγαθών μεταξύ του πωλητή και του αγοραστή του φορτίου που πρόκειται να μεταφερθεί με το πλοίο, δυνάμει της σύμβασης μεταφοράς μεταξύ του Πλοιοκτήτη/Εκναυλωτή και του Ναυλωτή, με σκοπό την παράδοση του φορτίου στον παραλήπτη/αγοραστή στο συμφωνημένο προορισμό, αποτελεί τη βασική συμφωνία στη διαδικασία πώλησης εμπορευμάτων στο εξωτερικό. Επομένως, το συμβόλαιο πώλησης των αγαθών προηγείται της συμβατικής συμφωνίας (ενν. του ναυλοσυμφώνου) που διέπει τη ναύλωση. 

Μόλις που χρειάζεται να αναφερθεί ότι, στο στάδιο των διαπραγματεύσεων για τη σύναψη του συμβολαίου πώλησης των αγαθών τόσο ο αγοραστής, όσο και ο πωλητής θα πρέπει να διαπραγματευτούν και να συμφωνήσουν σε διάφορα σημαντικά, αλλά και μικρότερης σημασίας σημεία, ούτως ώστε να καλύψουν όλες τις πτυχές της συμφωνίας σχετικά με την αγοραπωλησία των αγαθών, περιλαμβανομένου του τρόπου πληρωμής της αξίας των προϊόντων.

Αυτές οι διαπραγματεύσεις είναι απλές όταν η πώληση πραγματοποιείται στην ίδια χώρα, όταν ο αγοραστής, για παράδειγμα, αγοράζει ένα απλό ψυγείο από το γωνιακό κατάστημα. Σε αυτήν την περίπτωση δεν δημιουργούνται προβλήματα σχετικά με την πληρωμή της αξίας του εμπορεύματος, αφού η ιδιοκτησία και κυριότητα των αγορασθέντων προϊόντων μεταβιβάζεται στον αγοραστή μόλις ο τελευταίος αποπληρώσει την αξία τους.

Ωστόσο, όταν στη συναλλαγή  εμπλέκονται πρόσωπα που βρίσκονται σε διαφορετικές χώρες για την πώληση ενός φορτίου με μεγάλη αξία, τότε οι διαπραγματεύσεις γίνονται πολύ πιο σύνθετες. Τα μέρη θα πρέπει να διαπραγματευθούν και να συμφωνήσουν σχετικά με την ποσότητα των αγαθών, την ποιότητα των αγαθών, τη μεταβίβαση κυριότητας των αγαθών, τη μετάθεση και ανάληψη ευθύνης για τυχόν απώλεια ή ζημία στο φορτίο, την κάλυψη του κόστους/εξόδων μεταφοράς και κάθε άλλο έξοδο που συνδέεται με την αγοραπωλησία, τον τόπο/σημείο παράδοσης των εμπορευμάτων που συνήθως δηλώνει και το χρονικό σημείο στο οποίο ο πωλητής δικαιούται να ζητήσει την πληρωμή της αξίας των αγαθών, καθώς επίσης και τη μέθοδο πληρωμής, εν προκειμένω την πληρωμή με πιστωτική επιστολή, εφόσον η πληρωμή έχει συμφωνηθεί να γίνει με αυτόν τον τρόπο.

Ο πωλητής ανησυχεί για τα χρήματα που πλήρωσε για έξοδα φορτοεκφόρτωσης και μεταφοράς φορτίου εάν ο αγοραστής αποδειχθεί αφερέγγυος και δεν τον πληρώσει. Αντίστοιχα, ο αγοραστής ανησυχεί ότι τα εμπορεύματα θα φτάσουν στο λιμάνι εκφόρτωσης και μπορεί να μην είναι σύμφωνα με τους όρους του συμβολαίου πώλησης σε ό,τι αφορά τις προδιαγραφές, την ποιότητα ή την ποσότητά τους. Επομένως, ο πωλητής προτιμά να τον εξοφλήσει ο αγοραστής πριν τη θαλάσσια μεταφορά και πριν γίνει η εκφόρτωση και παράδοση των αγαθών στον παραλήπτη τους για αποφυγή περιττών εξόδων. Από την άλλη πλευρά, ο αγοραστής δεν επιθυμεί να πληρώσει τον πωλητή πριν τα εμπορεύματα φτάσουν στο λιμάνι παραλαβής και στην κατάσταση που πρέπει, προκειμένου να είναι σίγουρος ότι θα του παραδοθούν όπως έχει συμφωνηθεί στα έγγραφα.

Για την αντιμετώπιση των προβλημάτων που θα μπορούσαν να προκύψουν εξαιτίας αυτών των ανησυχιών, δημιουργήθηκε η μέθοδος πληρωμής της αξίας των αγαθών στις εξαγωγές με Πιστωτική Επιστολή ( Letter of Credit).

Στη συγκεκριμένη μέθοδο πληρωμής, δηλαδή την πληρωμή με άνοιγμα πίστωσης είναι σύνηθες να μεσολαβούν η τράπεζα έκδοσης ή διαπραγμάτευσης του αγοραστή στη χώρα του αγοραστή και η βεβαιούσα τράπεζα της οποίας είναι πελάτης ο πωλητής στη χώρα του πωλητή. Για τη διασφάλιση μεγαλύτερης προστασίας στην πληρωμή των εμπορευμάτων που πωλούνται στο εξωτερικό, ο πωλητής μπορεί να ζητήσει από τον αγοραστή να μεριμνήσει για την έκδοση αμετάκλητης πιστωτικής επιστολής, δηλαδή πιστωτικής επιστολής που δε μπορεί να τροποποιηθεί ή να ακυρωθεί χωρίς προγενέστερη συμφωνία του δικαιούχου πωλητή, της τράπεζας του αγοραστή που εκδίδει την πιστωτική επιστολή και της βεβαιούσας τράπεζας. Ο αγοραστής πρέπει να ανοίξει λογαριασμό και να συμφωνήσει με τράπεζά που να αναγνωρίζει ο πωλητής για την έκδοση της συγκεκριμένης πιστωτικής επιστολής σε προκαθορισμένο από τη συμφωνία χρόνο, έτσι ώστε όταν ο δικαιούχος πωλητής προσκομίσει στην εκδότρια τράπεζα τα συμφωνηθέντα έγγραφα να πληρωθεί. Έτσι,  ο εντολέας αγοραστής ζητά από την τράπεζά του να εκδώσει αμετάκλητη πιστωτική επιστολή στην οποία καθορίζει σημαντικά έγγραφα που καταγράφουν τη φύση της συναλλαγής και αντιπροσωπεύουν τα προϊόντα τα οποία και πρέπει να παρουσιάσει ο πωλητής στην εκδότρια τράπεζα προκειμένου να πληρωθεί, ενώ δίνει σύντομη περιγραφή του φορτίου που θα μεταφερθεί. Η τράπεζα έκδοσης ή διαπραγμάτευσης θα λάβει τα έγγραφα από τον πωλητή, θα τα εξετάσει και εφόσον τα έγγραφα αυτά συμφωνούν με τους όρους της πιστωτικής επιστολής θα προβεί στις επόμενες ενέργειες από μέρους της, δηλαδή στην αποδέσμευση των χρημάτων στην τράπεζα του δικαιούχου πωλητή, ανεξαρτήτως από οιεσδήποτε αντίθετες οδηγίες του αιτούμενου της πιστωτικής επιστολής. Συνήθως τα έγγραφα που ζητά η εκδότρια τράπεζα από την τράπεζα του πωλητή για παρουσίαση του εμπορεύματος περιλαμβάνουν τη φορτωτική ( bill of lading), ένα πιστοποιητικό προέλευσης, ένα πιστοποιητικό ποιότητας, το τιμολόγιο, και ένα συμβόλαιο θαλάσσιας ασφάλισης που εκχωρείται, εφόσον η συμφωνία πώλησης των αγαθών έχει γίνει με όρους ‘CIF terms’ ή ‘FOB with additional serviceς’ σύμφωνα με τους οποίους ο πωλητής πληρώνει τα ασφάλιστρα του ασφαλιστηρίου συμβολαίου.

Είναι περιττό να αναφέρουμε ότι η φορτωτική είναι το πιο σημαντικό από τα έγγραφα που πρόκειται να παραλάβει ο αγοραστής, καθώς, ως αξιόγραφο που προσδιορίζει την κυριότητα του φορτίου, αποτελεί, για το νόμιμο κάτοχό της, έγγραφο ιδιοκτησίας των αγορασθέντων αγαθών. Υπογραμμίζεται εν παρόδω ότι μια από τις κύριες λειτουργίες/ιδιότητες της φορτωτικής είναι ότι λειτουργεί ως μεταβιβάσιμος τίτλος ιδιοκτησίας του φορτίου. Με τη μεταβίβαση της φορτωτικής σε τρίτο, μεταβιβάζεται και η κυριότητα του φορτίου. Ο τρίτος στον οποίο μεταβιβάζεται η πρωτότυπη φορτωτική είναι ο νόμιμος κάτοχος της φορτωτικής και ο τελικός δικαιούχος του φορτίου. Έτσι, δύναται να διεκδικήσει το φορτίο στο λιμάνι παραλαβής με την επίδειξη της πρωτότυπης φορτωτικής.

Συμπερασματικά, οι συμμετέχοντες στο διακανονισμό και την πληρωμή της αξίας των αγαθών στις εξαγωγές με τη μέθοδο της πιστωτική επιστολής συνήθως είναι η τράπεζα έκδοσης ή διαπραγμάτευσης της οποίας είναι πελάτης ο εντολέας αγοραστής, ο δικαιούχος πωλητής που πρόκειται να λάβει τα χρήματα και η βεβαιούσα-ανταποκρίτρια τράπεζα της οποία είναι πελάτης ο πωλητής. 

Συνίσταται στο άνοιγμα πίστωσης με την οποία η τράπεζα του αγοραστή αναλαμβάνει την υποχρέωση να πληρώσει τον δικαιούχο πωλητή, υπό την προϋπόθεση ότι ο πωλητής θα εκτελέσει το δικό του μέρος της σύμβασης και θα τηρήσει τα προβλεπόμενα από τους όρους της πίστωσης, το οποίο αποδεικνύει μόλις προσκομίσει στην εκδότρια τράπεζα τα έγγραφα που αναφέρονται και συμφωνούν με τους όρους της ενέγγυας πίστωσης. 

Εν συντομία, η υποχρέωση πληρωμής της αξίας των αγαθών με τη συγκεκριμένη μέθοδο, η οποία χρησιμοποιείται σήμερα σχεδόν αποκλειστικά στις διεθνείς εμπορικές συναλλαγές σημαντικής αξίας, μετατοπίζεται από τον αιτούμενο αγοραστή-εντολέα της πιστωτικής επιστολής στην τράπεζα διαπραγμάτευσης που την εκδίδει και ενεργεί ουσιαστικά ως αμετάκλητη εγγύηση της πληρωμής των αγαθών στο δικαιούχο πωλητή. 

Πλεονεκτήματα του τρόπου πληρωμής με πιστωτική επιστολή για τον Πωλητή

• Ο πωλητής βασίζεται περισσότερο στην πιστοληπτική ικανότητα της τράπεζας του αγοραστή και λιγότερο στη φερεγγυότητα του αγοραστή. Ο πωλητής αισθάνεται σίγουρος όταν υπάρχει η δέσμευση της τράπεζας για την πληρωμή της εξαγωγής, αρκεί κατά την εξέταση των εγγράφων που θα παρουσιάσει, η τράπεζα του αγοραστή να βεβαιωθεί ότι συμφωνούν απόλυτα με τους όρους της πιστωτικής επιστολής.
• Επιπρόσθετα, ο πωλητής μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο καθυστέρησης στην πληρωμή ή ακόμη και τον κίνδυνο μη πληρωμής της εξαγωγής, εξαιτίας πολιτικών προβλημάτων ή προβλημάτων ξένου συναλλάγματος στη χώρα του αγοραστή.

Μειονεκτήματα/Κίνδυνοι που ελλοχεύουν στον τρόπο πληρωμής με πιστωτική επιστολή για τον Πωλητή

• Ο πωλητής δικαιούται να ζητήσει την πληρωμή της αξίας των αγαθών μόνο αν τα έγγραφά που θα παρουσιάσει στην εκδότρια τράπεζα συμφωνούν αυστηρά με τους όρους της πιστωτικής επιστολής.
• Ο πωλητής, επίσης, είναι εκτεθειμένος στον εμπορικό κίνδυνο η τράπεζα που ανέλαβε την υποχρέωση να πληρώσει τον πωλητή μόλις αυτός παρουσιάσει τα συμφωνηθέντα έγγραφα να είναι πρόθυμη μεν αλλά να αδυνατεί να εκπληρώσει την υποχρέωση της.

Πλεονεκτήματα του τρόπου πληρωμής με πιστωτική επιστολή για τον Αγοραστή

• Ο αγοραστής νιώθει σίγουρος ότι η τράπεζά του θα δεχτεί να πληρώσει την αξία των εμπορευμάτων, μόνο αν, όπως αναφέραμε και παραπάνω, τα έγγραφα που θα παρουσιάσει ο πωλητής συμμορφώνονται με τους όρους της πιστωτικής επιστολής.
• Ένα επιπλέον πλεονέκτημα για τον αγοραστή είναι ότι μέσω των εγγράφων μπορεί να επιδιώξει να μειώσει τον κίνδυνο μη παραλαβής των παραγγελθέντων αγαθών, ενώ του δίνεται η ευκαιρία να επιβάλλει όρους σχετικά με την ημερομηνία και τον τρόπο φόρτωσης του φορτίου.

Μειονεκτήματα/Κίνδυνοι που ελλοχεύουν στον τρόπο πληρωμής με πιστωτική επιστολή για τον Αγοραστή

Στη συγκεκριμένη μέθοδο πληρωμής, οι τράπεζες ασχολούνται αποκλειστικά με έγγραφα και όχι με τα ίδια τα εμπορεύματα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, συχνά τα εμπορεύματα να μην είναι ακριβώς όπως περιγράφονται στα έγγραφα.

Από τον Βασίλη Αποστολόπουλο, Δικηγόρο, (LL.M.)

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr