Βασίλης Αποστολόπουλος: Όροι Κάλυψης Συμβολαίων Θαλάσσιας Ασφάλισης – «Προϋποθέσεις» (“Conditions”) – «Εγγυήσεις» (“Warranties”)

Κατά την ταξινόμηση των όρων που συμφωνούνται συμβατικά στο Γενικό Δίκαιο των Συμβάσεων βάσει του Αγγλικού Δικαίου, υπάρχει ισχυρή τάση κατηγοριοποίησης τους σε ‘conditions’ («προϋποθέσεις») και σε ‘warranties’ («εγγυήσεις»). Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε τη λειτουργία των παραπάνω όρων.

Σύμφωνα με τους γενικούς κανόνες που διέπουν τις συμβάσεις στο Αγγλικό Δίκαιο, οι εγγυήσεις ( ‘warranties’) θεωρούνται όροι μικρότερης σημασίας σε σχέση με τις «προϋποθέσεις» ( ‘conditions’), αφού τυχόν αθέτηση/παραβίαση τους παρέχει απλώς και μόνο το δικαίωμα στον ζημιωθέντα να αξιώσει αποζημίωση, χωρίς τη δυνατότητα απαλλαγής από τις υποχρεώσεις του που να δικαιολογεί την άρνηση από μέρους του της περαιτέρω εκτέλεσης της σύμβασης. Συνεπώς, τυχόν παραβίαση μιας «εγγύησης» σύμφωνα με το Αγγλικό Δίκαιο δε συνεπάγεται αυτόματα και την ακύρωση του συμβολαίου.

Από την άλλη πλευρά, οι «προϋποθέσεις» θεωρούνται όροι θεμελιώδους σημασίας, αφού τυχόν αθέτησή τους απαλλάσσει τον ζημιωθέντα από τις συμβατικές υποχρεώσεις του, ενώ του δίνει το δικαίωμα να αξιώσει αποζημίωση για τις ζημίες που υπέστη. Αυτό σημαίνει ότι από τη στιγμή της καταγγελίας το συμβόλαιο ακυρώνεται αυτόματα και από εκείνη τη στιγμή και μετά τα συμβαλλόμενα μέρη δεν υποχρεούνται να εκτελέσουν το υπόλοιπο μέρος της συμφωνίας, ήτοι δεν είναι υποχρεωμένοι να εκπληρώσουν τις συμβατικές υποχρεώσεις που απομένουν έως τη λήξη της συμφωνίας.

Ωστόσο, η ταξινόμηση των όρων κάλυψης που συμφωνούνται συμβατικά στη ναυτασφάλιση είναι διαφορετική από τη συνήθη ανάλυση του Αγγλικού Κοινού Δικαίου σε ό,τι αφορά τις γενικές συμβάσεις. Αναφορικά με τον ορισμό της «εγγύησης», σύμφωνα με τον παλαιό νόμο (MIA 1906) στο άρθρο 33 παράγραφος 1 η «εγγύηση» (‘warranty’) έχει την έννοια του απαραίτητου όρου και της δέσμευσης του ασφαλιζόμενου έναντι του ασφαλιστή κατά τη σύσταση/πραγματοποίηση της συγκεκριμένης ασφάλισης, αφού με την «εγγύηση» ο λήπτης της θαλάσσιας ασφάλισης αναλαμβάνει την ευθύνη ότι ένα συγκεκριμένο περιστατικό θα πραγματοποιηθεί ή δε θα πραγματοποιηθεί, ή ότι κάποιος όρος θα τηρηθεί/εκπληρωθεί, ή βεβαιώνει ή αρνείται την ύπαρξη μιας συγκεκριμένης κατάστασης πραγμάτων.

Μέχρι να τεθεί σε ισχύ ο Νέος Νόμος Ασφάλισης 2015 ( The New Insurance Act 2015), σε αντίθεση με την εγγύηση (“warranty”) στο Γενικό Δίκαιο των Συμβάσεων, η αθέτηση μιας «εγγύησης» στα ασφαλιστήρια συμβόλαια συνιστούσε έναν όρο ιδιαίτερης σημασίας στη ναυτασφάλιση. Τούτο διότι, σε ό,τι έχει να κάνει με τα συμβόλαια θαλάσσιας ασφάλισης, κάθε παραβίαση ενός όρου που περιγράφεται ως «εγγύηση» οδηγεί στον άμεσο τερματισμό του συμβολαίου, αποκλείοντας τη δυνατότητα αποκατάστασης του ασφαλιζομένου έναντι οποιασδήποτε μελλοντικής απώλειας που ενδέχεται να καλύπτεται από το ασφαλιστήριο συμβόλαιο, ακόμη και αν ο ασφαλιζόμενος προβεί στην αποκατάσταση της ισχύος της εγγύησης πριν από την επέλευση του ναυτικού κινδύνου. Αυτό σημαίνει ότι, αν σε ένα συμβόλαιο θαλάσσιας ασφάλισης η «εγγύηση» αθετηθεί, ο ασφαλιστής απαλλάσσεται των ευθυνών/υποχρεώσεων του από τη ημερομηνία της αθέτησης/παραβίασης, όχι όμως και προ αυτής.

Διευκρινίζεται, ωστόσο, ότι ο κανόνας αυτός είχε εφαρμογή με τις προισχύσασες διατάξεις της παλαιάς νομοθετικής πράξης του 1906 και πιο συγκεκριμένα το Marine Insurance Act 1906 (MIA 1906), με το οποίο θεσμοθετήθηκε ο θεσμός της «εγγύησης» (“warranty”) στο Αγγλικό Δίκαιο και δη, το δόγμα της αυστηρής συμμόρφωσης με τις «εγγυήσεις» . Σημειώνεται επίσης ότι, ο παλαιός νόμος παρείχε το ρυθμιστικό νομικό πλαίσιο λειτουργίας της ναυτασφάλισης, κωδικοποιώντας επί της ουσίας τις μέχρι τότε σχετικές δικαστικές αποφάσεις και τους νόμους σε μια νομοθετική πράξη και δη, το MIA 1906. Ας λεχθεί με την ευκαιρία αυτή ότι, ακόμη και στο δίκαιο που διέπει τη ναυτασφάλιση, οι όροι των «προϋποθέσεων» (“conditions”) που συμφωνούνται συμβατικά έχουν ακριβώς την ίδια βαρύτητα με τις αντίστοιχες προϋποθέσεις που συναντάμε στο Γενικό Δίκαιο των Συμβάσεων, με την έννοια ότι με την παραβίαση μιας «προϋπόθεσης» σε ένα συμβόλαιο θαλάσσιας ασφάλισης, ο ασφαλιστής δεν περιορίζεται απλώς και μόνο στην αξίωση αποζημίωσης, αλλά μπορεί ταυτόχρονα να θεωρήσει ότι απαλλάσσεται των υποχρεώσεών του από τη στιγμή της αθέτησης από τον ασφαλιζόμενο, καταγγέλοντας τη συμφωνία. Από εκείνη τη στιγμή και μετά, όπως αναφέραμε και παραπάνω, ο ασφαλιστής απαλλάσσεται των ευθυνών του και συνεπώς δεν είναι υποχρεωμένος να εκτελέσει το εναπομείναν μέρος της συμφωνίας.

Επιστρέφοντας στις «εγγυήσεις» (“warranties”) στα συμβόλαια ναυτικής ασφάλισης, προ της θεσμοθέτησης του Νέου Νόμου Ασφάλισης 2015 ( The New Act 2015), η υποχρέωση της αυστηρής και απαρέγκλιτης συμμόρφωσης του ασφαλιζόμενου με τις «εγγυήσεις» και οι συνέπειες αθέτησης αυτών σύμφωνα με τις προσχύσασες σχετικές διατάξεις κρίθηκαν ως υπέρμετρα σκληρές και άδικες για τα συμφέροντα του ασφαλιζόμενου, αφού η παραμικρή αθέτηση από μέρους του, ακόμη και με τον πιο ασήμαντο τρόπο, του αποστερούσε ουσιαστικά τη δυνατότητα να θεραπεύσει την κατάσταση, ήτοι να αποκαταστήσει την ισχύ της «εγγύησης» που παραβίασε πριν από τη επέλευση του ναυτικού/θαλάσσιου κινδύνου. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα, τον άμεσο τερματισμό του ασφαλιστηρίου συμβολαίου και την οριστική και άμεση απαλλαγή του ασφαλιστή από τις υποχρεώσεις του από την ημέρα της αθέτησης ( με την επιφύλαξη τυχόν ευθυνών του προ αυτής), ακόμη και αν η αθέτηση της συγκεκριμένης «εγγύησης» ήταν επουσιώδης, δε συνδεόταν με την απώλεια/ζημία, και δεν ήταν ο κύριος λόγος που επηρέασε τον ασφαλιστή στην απόφασή του να συνάψει το συγκεκριμένο συμβόλαιο ναυτικής ασφάλισης.

Ενδεχομένως, ακόμα πιο επιζήμια για τα συμφέροντα του ασφαλιζόμενου, όπως προαναφέρθηκε, να ήταν, η πλήρης αποστέρηση της δυνατότητας που είχε να θεραπεύσει την αθέτηση της «εγγύησης» μετά την παραβίαση, ώστε τυχόν αποτυχία από μέρους του αυστηρής συμμόρφωσης με την «εγγύηση» να απομάκρυνε κάθε πιθανότητα μελλοντικών αξιώσεων, ακόμη και αν ο ασφαλιζόμενος συμμορφονώταν πλήρως έως την ημερομηνία της απώλειας για την οποία είχε και την αξίωση αποζημίωσης. Η αδικία και οι αυστηρές συνέπειες μη συμμόρφωσης με μια «εγγύηση» σύμφωνα με το προηγούμενο νομικό πλαίσιο ρύθμισης της θαλάσσιας ασφάλισης, αποκαταστάθηκαν από το νομοθέτη με τη θεσμοθέτηση και την εφαρμογή των νέων διατάξεων του Νέου Νόμου που τέθηκε σε ισχύ το 2015 και παρέχει το νέο νομοθετικό καθεστώς σχετικά με τους κανόνες δικαίου που διέπουν τη ναυτασφάλιση.

Είναι φανερό πως το δίκαιο των «εγγυήσεων», όπως αυτό είχε εφαρμογή με βάση τον προηγούμενο νόμο, άξιζε επανεξέτασης και απαιτούσε αναδιαμόρφωση και μεταρρύθμιση . Αυτό, κατά τα ανωτέρω, επετεύχθη με τη θεσμοθέτηση του Νέου Νόμου 2015 περί ασφάλισης. Έτσι, μετά τη θεσμοθέτηση του Νέου Νόμου η πάγια θέση όσον αφορά τις «εγγυήσεις» άλλαξε δραστικά. Σύμφωνα με το άρθρο 10 του Νέου Νόμου 2015, κάθε κανόνας δικαίου σύμφωνα με τον οποίο η παραβίαση μιας «εγγύησης», είτε ρητής, είτε σιωπηρής/αυτονόητης/εξυπακουόμενης, που υπάρχει σε ένα συμβόλαιο θαλάσσιας ασφάλισης οδηγεί στην πλήρη και άμεση απαλλαγή του ασφαλιστή από τις υποχρεώσεις του από την ημερομηνία της αθέτησης, καταργείται. Πλέον, αν η «εγγύηση» αθετηθεί και ο ασφαλιζόμενος θεραπεύσει την ισχύ της «εγγύησης» που παραβίασε, ο ασφαλιστής δεν απαλλάσσεται των ευθυνών του και δεν επηρεάζεται η ισχύς του ασφαλιστηρίου συμβολαίου, ούτε και τυχόν μελλοντικές αξιώσεις του ασφαλιζόμενου κατά του ασφαλιστή για απώλειες ή ζημίες που συνέβησαν μετά την παραβίαση της εγγύησης.

Από τον Βασίλη Αποστολόπουλο, Δικηγόρο, ( LL.M.)

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr