Ζίνα Προδρόμου: Ευρωπαϊκός άνεμος δημοσιονομικής αλλαγής – Η επόμενη σελίδα για την ΕΕ και τα Κράτη Μέλη του Ευρωπαϊκού Νότου

Αίμα, δάκρυα και … δημοσιονομικός ιδρώτας. Αυτό το τρίπτυχο θα μπορούσε κάλλιστα να συνοψίσει το μοντέλο οικονομικής διακυβέρνησης της ΕΕ τουλάχιστον την τελευταία δεκαετία. Ο συνδυασμός της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης του 2009 και του δημοσιονομικού ελλείμματος των Κρατών Μελών του Ευρωπαϊκού Νότου από τη μία πλευρά, και του σκληρού προσωπείου απόλυτης δημοσιονομικής πειθαρχίας της ΕΕ από την άλλη δημιούργησε ένα εκρηκτικό μείγμα με έντονες κοινωνικές και πολιτικές προεκτάσεις. Κάπως έτσι, η ΕΕ μετατράπηκε στα μάτια αρκετών Ευρωπαίων πολιτών από τον περιφερειακό διεθνή οργανισμό που αρχικά ήρθε να ενώσει και να εμπνεύσει σε έναν αυστηρό υπερεθνικό λογιστή στον οποίο τα Κράτη Μέλη δύσκολα μπορούσαν να αντιτάξουν με επιτυχία ισχυρά δημοσιονομικά επιχειρήματα.

Ίσως όμως μετά από μία τόσο σκληρή δεκαετία, αυτός ο αυστηρός τεχνοκράτης να σκέφτεται πλέον να στραφεί σε μία νέα, πιο ευέλικτη πολιτική. Αυτό τουλάχιστον διαφαίνεται από τη νέα πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με στόχο την αναμόρφωση των κείμενων δημοσιονομικών κανόνων όπως αυτή δημοσιοποιήθηκε στα μέσα της προηγούμενης εβδομάδας. Η διαδικασία μεταρρύθμισης του συστήματος οικονομικής διακυβέρνησης της ΕΕ ξεκίνησε για πρώτη φορά το Φεβρουάριο του 2020 και στη συνέχεια δρομολογήθηκε εκ νέου τον Οκτώβριο του 2021. Η επανεξέταση αυτή βασίστηκε κυρίως στην ανάγκη απλοποίησης του πολύπλοκου σχετικού πλαισίου αλλά και αντιμετώπισης των παραδεδεγμένων πλέον αντικειμενικών αδυναμιών του όπως αυτές καταγράφηκαν κατά την περίοδο εφαρμογής του. Συνοδεύτηκε δε από τη δημόσια παραδοχή του Επιτρόπου Dombrovskis πως «όλα τα Κράτη Μέλη έχουν παραβεί τους δημοσιονομικούς κανόνες της ΕΕ κάποια στιγμή».

Η νέα πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δενεισάγει τροποποιήσεις στις βασικές τιμές αναφοράς, όπως αυτές προβλέπονται στη Συνθήκη,και υποχρεώνουντα Κράτη Μέλη να διατηρούν το δημόσιο έλλειμμάτους κάτω από 3% και το λόγο χρέους κάτω από 60% του ΑΕΠ  τους («Διαδικασία Υπερβολικού Ελλείμματος»). Επιτρέπει όμως, μεταξύ άλλων, μεγαλύτερη ευελιξία στα Κράτη Μέλη να καθορίσουν τη δημοσιονομική τους πορεία στα πλαίσια πάντα των προβλεπόμενων βασικών τιμών και να προτείνουν μεγαλύτερες περιόδους προσαρμογής με παράταση έως και τρία έτη για την επίτευξη συγκεκριμένων δεσμεύσεων. Επιπλέον, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτίθεται να καταργήσει τον κανόνα που μέχρι πρότινος επέβαλλε αδιακρίτως σε όλα τα Κράτη Μέλη με χρέος άνω του 60% του ΑΕΠ την κοινή υποχρέωση να μειώσουν το χρέος τους κατά 1/20 ετησίως. Αναγνωρίζει πως τα επίπεδα χρέους μεταξύ των Κρατών Μελών διαφέρουν σε πολύ μεγάλο βαθμό και ως εκ τούτου πως τα αντίστοιχα ποσά μείωσης πρέπει να προσαρμόζονται στην κάθε επί μέρους εθνική πραγματικότητα. Έτσι, το προτεινόμενο νέο πλαίσιο φαίνεται να αφήνει συνολικά μεγαλύτερο περιθώριο στα Κράτη Μέλη να σχεδιάσουν τη δημοσιονομική τους πορεία.

Η ουσιώδης αυτή αλλαγή στο προτεινόμενο μοντέλο οικονομικής διακυβέρνησης της ΕΕ αποτελεί τη συνισταμένη διαφόρων παραγόντων όπως της οικονομικής ύφεσης και κυρίως της ιλιγγιώδους αύξησης του πληθωρισμού ως συνέπεια της πρόσφατης υγειονομικής κρίσης αλλά και του πολέμου μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας, της ενεργειακής κρίσης αλλά και των υψηλών επενδύσεων που απαιτούνται από τα Κράτη Μέλη στα πλαίσια της μετάβασής τους στην πράσινη και ψηφιακή εποχή. Είναι λοιπόν αυτές οι συνθήκες που οδήγησαν στην έμμεση έστω παραδοχή πως η αδιάκριτη και αυστηρή δημοσιονομική λιτότητα δεν συνιστά πανάκεια και σε κάθε περίπτωση δεν αποτελεί το μοναδικό δρόμο προς την οικονομική ανάπτυξη.

Έτσι αυτή η τέλεια καταιγίδα προσέφερε ουσιαστικά μία ομπρέλα σε εκείνα τα Κράτη Μέλη (κυρίως του νότου) που ως πάγιο αίτημά τους προβάλλουν εδώ και χρόνια την ανάγκη οι δημοσιονομικοί  κανόνες να εφαρμόζονται με βάση την κάθε επί μέρους εθνική πραγματικότητα και τα προγράμματα δημοσιονομικής πορείας και προσαρμογής να εξειδικεύονται από τις ίδιες τις εθνικές κυβερνήσεις. Η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αποτελεί τώρα αντικείμενο διαβούλευσης μεταξύ των Κρατών Μελών με στόχο τηνψήφιση και εφαρμογή της νέας νομοθεσίας πριν το 2024.

*Δικηγόρος, Δ.Ν., Senior Associate, Quinn Emanuel Urquhart & Sullivan LLP – Βρυξέλλες, Λέκτορας Ευρωπαϊκού Δικαίου, Πανεπιστήμιο του Groningen, Επισκέπτρια Καθηγήτρια Διεθνούς και Ευρωπαϊκού Δικαίου, École Supérieurede Commerce – Παρίσι

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr