Αυτό είναι το σχέδιο της Ομάδας Εργασίας του Υπ.Δικ. για το νέο Δικαστικό Χάρτη – Ποια Εφετεία προτείνει να καταργηθούν

Ριζικές ανατροπές περιλαμβάνει ο νέος Δικαστικός Χάρτης για Εφετεία, Πρωτοδικεία και Ειρηνοδικεία σύμφωνα με την πρόταση της Ομάδας Εργασίας του υπουργείου Δικαιοσύνης, που είδε το φως της δημοσιότητας.

Προβλέπει συγχώνευση 5 Εφετείων, διατήρηση ενός Πρωτοδικείου στην έδρα κάθε νομού, αλλά με τη συγχώνευση των περισσοτέρων «διπλών» Πρωτοδικείων, δηλαδή αυτών που βρίσκονται εκτός έδρας Νομού και άμεση συγχώνευση των κεντρικών ειρηνοδικείων (δηλαδή αυτών που βρίσκονται στην έδρα του Πρωτοδικείου) με τα οικεία Πρωτοδικεία.

Η πρόταση πυροδότησε ήδη νέες αντιδράσεις όπως έγραψε το dikastiko.gr.

Οι πρώτες είχαν εκφραστεί από δικαστές και εισαγγελείς κατά την πρόσφατη συνάντηση του Προεδρείου της Ένωσης Δικαστών και Εισαγγελέων (ΕνΔΕ) με τον υφυπουργό Δικαιοσύνης Ιωάννη Μπούγα, όπου εμφανίζονταν να λένε «όχι» στα βασικά σημεία των μεταρρυθμίσεων στη Δικαιοσύνη.

Σύμφωνα με την ΕνΔΕ και βάσει όσων ανέφερε το dikastiko.gr, υπήρξε ενημέρωση για την κατάθεση του πορίσματος από την Ομάδα Εργασίας που έχει συσταθεί από το Υπουργείο Δικαιοσύνης για το σκοπό αυτό ενώ στο τέλος του μήνα αναμένεται αντίστοιχο πόρισμα της Παγκόσμιας Τράπεζας, το οποίο θα περιλαμβάνει περισσότερες εναλλακτικές προτάσεις.

Όπως ανέφερε η Ένωση «σε προηγούμενη συνάντηση είχαμε ενημερωθεί ότι πρώτα θα κατατεθεί το πόρισμα της Παγκόσμιας Τράπεζας και στη συνέχεια αυτό της ομάδας εργασίας, η οποία θα λάβει υπ’ όψιν τις προτάσεις των εκπροσώπων της πρώτης».

Nέος Δικαστικός Χάρτης για Εφετεία, Πρωτοδικεία και Ειρηνοδικεία: Τι προβλέπει το πόρισμα της Ομάδας Εργασίας

Σε κάθε περίπτωση το πόρισμα του υπουργείου Δικαιοσύνης περιλαμβάνει μεταξύ άλλων τρεις βασικές προτεραιότητες που αφορούν Εφετεία, Πρωτοδικεία και Ειρηνοδικεία. Στη βάση αυτή η Ομάδα Εργασίας εισηγείται:

1) ΕΦΕΤΕΙΑ

Τα Εφετεία στην Ελλάδα είναι 19, αριθμός καταφανώς υπερβολικός όχι μόνο με βάση τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (π.χ. μόλις τέσσερα έχει η Ολλανδία των 17.500.000 κατοίκων), αλλά και με βάση τα έως πρόσφατα ισχύοντα στη χώρας μας (αφού το 1992 –με πολύ χειρότερο οδικό δίκτυο- ήταν μόλις 12). Η δε αύξηση τους δυστυχώς δεν φαίνεται να έγινε βάσει πληθυσμιακών, γεωγραφικών ή διοικητικών κριτηρίων. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 2012, όταν η οριακή οικονομική κατάσταση της χώρας επέβαλε δραστικές συγχωνεύσεις σε όλους σχεδόν τους τομείς της διοικήσεως (σχολεία, εφορίες, νοσοκομεία), δημιουργήθηκαν τέσσερα νέα Εφετεία, τρία εκ των οποίων σε απόσταση μόλις μίας ώρας από τις κεντρικές έδρες και ενώ στις οικείες Περιφέρειες λειτουργούσε ήδη και άλλο Εφετείο. Δεν είναι μάλλον τυχαίο ότι τα τρία «προβληματικότερα» Εφετεία στην έκδοση πολιτικών αποφάσεων είναι προϊόντα διασπάσεων (Ναύπλιο, Κρήτη, Ανατολική Κρήτη), ενώ με εξαίρεση την Κέρκυρα (επίσης πολύ μικρό Εφετείο), όλα τα Εφετεία, που εμφανίζουν καθυστέρηση, έχουν υποστεί σχετικά πρόσφατα τέτοιες διασπάσεις.

Επίσης, τα Εφετεία είναι ανισομερώς κατανεμημένα, συχνά χωρίς οργανική συνέχεια με την γεωγραφική ή διοικητική διαίρεση της χώρας (π.χ. στις Περιφέρειες Κρήτης και [Αν.] Πελοποννήσου λειτουργούν δύο, ενώ στην πολυπληθέστερη Κεντρική Μακεδονία μόνο ένα). Λόγω της μειωμένης δικαστικής ύλης εκ των πραγμάτων τα περισσότερα είναι υποστελεχωμένα.

Συνολικά 10 από τα σημερινά 19 Εφετεία αντιμετωπίζουν συχνότατα, λόγω δικονομικών κωλυμάτων, αδυναμία συγκροτήσεως Πενταμελούς συνθέσεως, που καλύπτεται με παραγγελίες μεταβάσεων Εφετών από άλλα δικαστήρια, αλλά και στην περίπτωση του Εφετείου Βορείου Αιγαίου (Λέσβος) δεν ακολούθησε τη γεωγραφική διαίρεση της ομώνυμης Περιφέρειας, αφού ο τ. Νομός Σάμου αφέθηκε εκτός.

ΠΡΟΤΕΙΝΕΤΑΙ:

Η συγχώνευση 5 εφετείων, δηλαδή: 1) Δυτικής Στερεάς Ελλάδας – Πατρών, 2) Καλαμάτας – Ναυπλίου, 3) Ευβοίας και Λαμίας, 4) Κρήτης και Ανατολικής Κρήτης και 5) Αιγαίου –Δωδεκανήσου (τα οποία υπάγονται στην ίδια διοικητική Περιφέρεια, δηλ. του Νοτίου Αιγαίου). Παραμένουν ως έχουν, αν και με «οριακό» αριθμό υπηρετούντων δικαστών, τα νησιωτικά Εφετεία Βορείου Αιγαίου (Μυτιλήνης) και Κερκύρας.

2) ΠΡΩΤΟΔΙΚΕΙΑ

Στην Ελλάδα λειτουργούν 63 Πρωτοδικεία, τα περισσότερα στις έδρες των Νομών (ήδη Περιφερειακών Ενοτήτων), με εξαίρεση τους Νομούς Αττικής, Βοιωτίας, Αιτωλοακαρνανίας, Πέλλης, Έβρου, Μεσσηνίας, Λακωνίας, Ηλείας, Κυκλάδων και Δωδεκανήσου, όπου λειτουργούν δύο Πρωτοδικεία, ενώ υπάρχει και η περίπτωση της Αχαΐας, όπου λειτουργούν τρία Πρωτοδικεία (Πατρών, Αιγίου, Καλαβρύτων).

Χωρίς να παραγνωρίζεται η ιδιαιτερότητα της χώρας μας ως νησιωτικής και ορεινής, που προφανώς δικαιολογεί αποκλίσεις από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (ενδεικτικώς στην Ολλανδία λειτουργούν μόνο 11 Πρωτοδικεία), είναι εμφανές ότι ο αριθμός των πρωτοδικείων είναι υπερβολικός και, αν προσμετρηθούν και τα Ειρηνοδικεία, «εξωπραγματικός».

Το χειρότερο όμως είναι ότι τυγχάνουν ανισομερώς κατανεμημένα, αφού αν εξαιρεθούν τα 3 μεγάλα Πρωτοδικεία, τα υπόλοιπα 60 διαχειρίζονται μόλις το ήμισυ περίπου της συνολικής δικαστικής ύλης.

Επίσης εμφανίζονται ορισμένα φαινόμενα δυσχερώς εξηγήσιμα με λογικά επιχειρήματα. Πέραν από το προαναφερθέν παράδειγμα των Πρωτοδικείων του Νομού Αχαΐας (αντί μόλις 2 της Αττικής), χαρακτηριστική είναι και η περίπτωση του Νομού Αιτωλοακαρνανίας των 220.000 κατοίκων, στο οποίο λειτουργούν (εκτός του πολιτικού Εφετείου) δύο πολιτικά και άλλα δύο διοικητικά Πρωτοδικεία (Αγρινίου – Μεσολογγίου), ενώ αντίστοιχα στο Νομό Θεσσαλονίκης (1.100.000 κάτοικοι) μόλις από ένα.

ΠΡΟΤΕΙΝΕΤΑΙ:

Αν και ο δεύτερος βαθμός τοπικής αυτοδιοικήσεως (Νομός) έχει καταργηθεί, υπαγόμενος πλέον στην Περιφέρεια, ωστόσο πρόκειται για θεσμό που έχει καταχωρηθεί «ταυτοτικά» στο συλλογικό υποσυνείδητο, ενώ ταυτίζεται ακόμα και σήμερα με την εκλογική περιφέρεια [πλην Αττικής – Θεσσαλονίκης]. Επομένως, μολονότι συχνά οι νέοι οδικοί άξονες έχουν εκμηδενίσει πολλές αποστάσεις, που κάποτε απαιτούσαν πολύ χρόνο να διανυθούν, προκρίνεται η διατήρηση ενός Πρωτοδικείου στην έδρα κάθε Νόμου, αλλά με τη συγχώνευση των περισσοτέρων «διπλών» Πρωτοδικείων, δηλαδή αυτών που βρίσκονται εκτός έδρας Νομού.

Εξαίρεση προβλέπεται για την Αττική (λόγω υπερπληθυσμού), για τους Νομούς Κυκλάδων – Δωδεκανήσου (λόγω νησιωτικότητας) και Έβρου (λόγω μεγάλης εκτάσεως και ακριτικού χαρακτήρα).

Τα Πρωτοδικεία εκτός έδρας Νομού μεταφέρονται κατά κανόνα στην αντίστοιχη έδρα (π.χ. Κυπαρίσσια σε Καλαμάτα, Γύθειο σε Σπάρτη κοκ), με εξαίρεση ενδεχομένως ορισμένων περιοχών όπου εμφανή πληθυσμιακά κριτήρια ή η καλύτερη κτηριακή υποδομή καθιστούν προτιμότερη τη μη επιλογή της πρωτευούσης ως Έδρας. Στις έδρες των καταργηθησομένων Πρωτοδικείων, θα λειτουργεί Μονομελές Πρωτοδικείο (αυτοτελές ή περιφερειακό). Με δεδομένο πάντως ότι στο Μονομελές υπάγεται το 80% της όλης Πρωτοδικειακής ύλης (σαφώς άνω του 90% σε πρωτοβάθμιο επίπεδο, αν συνυπολογιστεί και η «ειρηνοδικειακή»), αφ’ ενός η απορρόφηση αυτή δεν θα έχει σημαντική επίπτωση στις τοπικές κοινωνίες, αφ’ ετέρου δεν θα υπάρξει μεγάλη επιβάρυνση σε ορισμένα Πρωτοδικεία που διαθέτουν περιορισμένη κτηριακή υποδομή.

Το ζήτημα του Πρωτοδικείου Αθηνών θα εξεταστεί ταυτοχρόνως με τα Ειρηνοδικεία.

Με τη συγχώνευση αυτή περιορίζεται ο παραλογισμός της υπάρξεως «προνομιούχων» Νομών, οι οποίοι χωρίς κάποιο ιδιαίτερο πληθυσμιακό ή γεωγραφικό λόγο, διαθέτουν δύο ή και τρία Πρωτοδικεία και μειώνεται, έστω όχι πλήρως, ο αριθμός «προβληματικών» μικρών Πρωτοδικείων, που δεν βοηθούν στην εξέλιξη της επιστημονικής κατάρτισης και στην πρόσληψη κοινωνικών παραστάσεων από τους υπηρετούντες δικαστές και στα οποία, όταν μεν λειτουργούν με πλήρη σύνθεση, οι δικαστές εκδίδουν λίγες δικαστικές αποφάσεις, ενώ, όταν εμφανίζονται υπηρεσιακά κενά εμφανίζεται σημαντική καθυστέρηση στην έκδοση πολιτικών κυρίως αποφάσεων.

3) ΕΙΡΗΝΟΔΙΚΕΙΑ

Εμπνευσμένα από τον ναπολεόντειο Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας (1806), τα Ειρηνοδικεία εισήχθησαν ως θεσμός στην Ελλάδα το 1828, πριν ακόμα την επίσημη ανεξαρτησία της. Αποσκοπούσαν, αφ ́ ενός στην ευχερή πρόσβαση των πολιτών στη δικαιοσύνη, αφ’ ετέρου (όπως και η ονομασία τους προδίδει) στη διαφύλαξη της ειρήνης σε ήσσονος σημασίας έριδες, χωρίς πολύπλοκες δικονομικές διατυπώσεις. Ανεξάρτητα από τη γαλλική επίδραση στο ελληνικό δικαστικό σύστημα, η θεσμοθέτηση των Ειρηνοδικείων ως αυτοτελών δικαστηρίων πρώτου βαθμού, υπήρξε μια ιστορική αναγκαιότητα. Ο αγροτικός χαρακτήρας της ελληνικής οικονομίας και η πλήρης ανυπαρξία οδικού δικτύου (η ασφαλέστερη και ταχύτερη μετακίνηση γινόταν μόνο δια θαλάσσης) επέβαλαν τη θεσμοθέτηση δικαστών με μειωμένα τότε τυπικά προσόντα (οι περισσότεροι δεν ήταν καν πτυχιούχοι νομικής), στους οποίους όμως μπορούσαν με σχετική ευχέρεια να καταφύγουν οι αντίδικοι της επαρχίας.

Μετά την ανάπτυξη όμως ενός εκτεταμένου συγκοινωνιακού δικτύου στα τέλη του 19ου αιώνος, άρχισε να καθίσταται εμφανές το παράδοξο της υπάρξεως δύο παράλληλων δικαστηρίων πρώτου βαθμού, ιδίως μάλιστα όταν αυτά λειτουργούν στην έδρα του Πρωτοδικείου (οπότε δηλαδή δεν συντρέχει ο λόγος της «ευχερούς προσβάσεως στη δικαιοσύνη») και τα οποία σταδιακά άρχισαν να εφαρμόζουν πλέον την ίδια κατά βάση δικονομία. Πολλώ δεν μάλλον που τα Πρωτοδικεία με την πάροδο των ετών αυξήθηκαν σημαντικά, ενώ οι αγροτικού χαρακτήρα υποθέσεις σταδιακά περιορίστηκαν δραστικά. Έτσι άρχισε μια, ατέρμονη όπως απεδείχθη, προσπάθεια εξορθολογισμού του θεσμού, είτε δια της συγχωνεύσεως των δύο δικαστηρίων του πρώτου βαθμού είτε της διατηρήσεως μεν του θεσμού του Ειρηνοδίκη, ως εισαγωγικού όμως βαθμού στη δικαστική επετηρίδα για τους νέους δικαστές. Οι κυριότερες μεταρρυθμιστικές προσπάθειες έλαβαν χώρα το 1911, το 1931, το 1980, το 1988 και η τελευταία το 1999, οπότε μάλιστα είχε κατατεθεί και σχετικό Νομοσχέδιο («Ενοποίηση του πρώτου βαθμού δικαιοδοσίας των πολιτικών και ποινικών δικαστηρίων»).

Τα Ειρηνοδικεία στο απόγειο τους, το 1969, έφτασαν τα 360, οπότε και μειώθηκαν σε 155 (ν.δ. 100/1969) , για να αυξηθούν και πάλι σταδιακά σε 301, οπότε με το Π.Δ. 110/2012 συγχωνεύτηκαν και καταργήθηκαν συνολικά 147 περιφερειακά Ειρηνοδικεία. Έτσι σήμερα λειτουργούν 154 Ειρηνοδικεία, τα 63 από αυτά στην έδρα του οικείου Πρωτοδικείου, ενώ σε 19 περιπτώσεις η χωρική αρμοδιότητα Ειρηνοδικείου – Πρωτοδικείου ταυτίζεται πλήρως (π.χ. Ξάνθη, Χίος κλπ).

ΠΡΟΤΕΙΝΕΤΑΙ:

Η ενοποίηση του πρώτου βαθμού δικαιοδοσίας, με την άμεση συγχώνευση των κεντρικών ειρηνοδικείων (δηλαδή αυτών που βρίσκονται στην έδρα του Πρωτοδικείου) με τα οικεία Πρωτοδικεία. Αυτό αυτομάτως συνεπάγεται με γενναία μείωση [κατά 63] του συνολικού αριθμού των Ειρηνοδικείων. Από τα υπόλοιπα 91 που απομένουν, προτείνεται η κατάργηση – συγχώνευση της πλειοψηφίας αυτών και να παραμείνουν μόνο όσα πληρούν επαρκώς κάποια αντικειμενικά γεωγραφικά ή πληθυσμιακά κριτήρια, δηλαδή αφορούν νήσους, απέχουν άνω της μιας ώρας από το πλησιέστερο πρωτοβάθμιο δικαστήριο, καλύπτουν περιοχές με αξιόλογο πληθυσμό, διαθέτουν «ιδιόκτητο» κτήριο και, λόγω «ικανής» δικαστικής ύλης, συμβάλλουν στην αποσυμφόρηση των μεγάλων Πρωτοδικείων (Λάρισα, Ηράκλειο κλπ) και κυρίως αυτών των τριών μεγάλων πόλεων (Αθηνών, Πειραιώς, Θεσσαλονίκης) [τα ως άνω κριτήρια δεν παρατίθενται σωρευτικώς].

Πλέον θα ονομάζονται Περιφερειακά Δικαστήρια (ή Περιφερειακά Μονομελή Πρωτοδικεία) και με τη μεγαλύτερη υλική αρμοδιότητά τους αφ ́ ενός θα εξυπηρετούν πληρέστερα τις τοπικές κοινωνίες, αφ ́ ετέρου θα λειτουργούν «αποσυμφορητικά» σε ορισμένα, μεγάλα κυρίως, Πρωτοδικεία.

Όπου σε αυτά λειτουργεί ήδη έδρα Μεταβατικού Πλημμελειοδικείου (ή και μεταβατικού πολιτικού Πρωτοδικείου, όπως συμβαίνει σε ορισμένες νήσους), θα συνεχίσει να λειτουργεί. Ως προς την υλική αρμοδιότητα των Περιφερειακών αυτών Δικαστηρίων, έχουν διατυπωθεί δύο ισοδύναμες διαφορετικές γνώμες.

Σε αντίθεση με το γενικότερο πνεύμα των συγχωνεύσεων των περιφερειακών δικαστηρίων – Ειρηνοδικείων, επιβάλλεται η δημιουργία ενός Περιφερειακού Δικαστηρίου στα Νότια Προάστια των Αθηνών και ενός (τουλάχιστον)στην ευρύτερη περιοχή της μητροπολιτικής Θεσσαλονίκης [Είναι ενδεικτικό ότι εντός Λεκανοπεδίου Αττικής λειτουργούν σήμερα δέκα Ειρηνοδικεία, ενώ εντός Μητροπολιτικής περιοχής Θεσσαλονίκης, κανένα].

Πλεονεκτήματα από την ενοποίηση Πρωτοδικείων και Ειρηνοδικείων

Μεταξύ των πλεονεκτημάτων η Ομάδα Εργασίας αναφέρει πως «με την προτεινόμενη ενοποίηση τερματίζεται επιτέλους ο παραλογισμός της υπάρξεως δυο διαφορετικών βαθμίδων πρώτου βαθμού δικαιοδοσίας, που δικάζουν τις ίδιες (σχεδόν) υποθέσεις, με την ίδια (κατά βάση) δικονομία και συχνά με την ίδια ακριβώς χωρική αρμοδιότητα. Καταργείται η αντιμετώπιση των Ειρηνοδικών ως δικαστών «περιορισμένων καθηκόντων» (μολονότι έχουν πλέον όλα τα συνταγματικά εχέγγυα της δικαστικής ανεξαρτησίας), επέρχεται καλύτερη κατανομή και αξιοποίηση του υπηρετούντος δικαστικού προσωπικού αλλά και αυτού της γραμματείας. Τα εκτάκτως ανακύπτοντα υπηρεσιακά κενά (λόγω ασθενείας, αδειών κυήσεως κλπ), καλύπτονται ευχερέστερα εντός του ιδίου δικαστηρίου, χωρίς τις χρονοβόρες διαδικασίες αποσπάσεων ή παραγγελιών. Επιβοηθείται η δυνατότητα εξειδικεύσεως των δικαστών και δημιουργίας ειδικότερων «τμημάτων» ακόμα και σε μεσαίου μεγέθους δικαστήρια, ενώ πολλά απ ́ αυτά αποκτούν πλέον, αν όχι τον επιθυμητό αριθμό των 20 δικαστών (σύμφωνα με τα αναφερόμενα στην εισαγωγή), τουλάχιστον τον αναγκαίο αριθμό των 15 δικαστών, ώστε ο ορισμός των συνθέσεων να γίνεται δια κληρώσεως και όχι με πράξη του Προέδρου, κάτι που αναμφισβήτητα συμβάλλει στη διαφάνεια και τυγχάνει προς το συμφέρον όχι μόνο των διαδίκων, άλλα και των ίδιων των δικαστών. Τέλος επέρχεται και αξιόλογη εξοικονόμηση πόρων από την κατάργηση Ειρηνοδικείων, ιδίως στην περίπτωση που λειτουργούν σε μισθωμένα κτήρια ιδιωτών (σημειωτέον ότι η δαπάνη μισθώσεως για κτήρια Ειρηνοδικείων είναι τριπλάσια του μέσου όρου των δικαστικών υπηρεσιών, ενώ ομοίως η μέση ενδιάμεση δαπάνη ανά εισερχομένη υπόθεση είναι διπλάσια στα Ειρηνοδικεία σε σχέση με το Πρωτοδικεία).

EUROKINISSI

Τα μειονεκτήματα της πρότασης

Ως μόνο μειονέκτημα της ανωτέρω λύσεως (πέραν της ιδιαιτερότητας των Αθηνών) είναι ότι, χωρίς σχετική ρύθμιση, πλέον όλες οι αποφάσεις θα εφεσιβάλλονται στο Εφετείο αντί για το Πρωτοδικείο, ενώ ακολούθως οι περιορισμένοι λόγοι αναιρέσεως που προβλέπονται για τις αποφάσεις των Ειρηνοδικείων (αρθ. 560 ΚπολΔ) ουσιαστικά τίθενται εκ ποδών.

Επίσης, είναι εύλογο ότι ύστερα από τόσο σημαντική αύξηση των δικαστών του πρώτου βαθμού, θα πρέπει να υπάρξει και σταδιακή αύξηση των δικαστών του δευτέρου, κυρίως των Εφετών. Η αύξηση αυτή προφανώς θα είναι σε συνάρτηση με το ποιες και πόσες αποφάσεις των Μονομελών συνθέσεων των (ενιαίων πλέον) Πρωτοδικείων και των Περιφερειακών Πρωτοδικείων θα εφεσιβάλλονται ενώπιον των κατά τόπους Εφετείων ή ενδεχομένως ενώπιον των Πρωτοδικείων. Θα μπορούσε, προς μετριασμό του ανωτέρω προβλήματος, να προβλεφθεί μια αύξηση του υλικού αντικειμένου «μικροδιαφορών» και ενός ανεκκλήτου ορίου τουλάχιστον έως π.χ. το ποσό των 10.000 ευρώ καθώς και η πρόβλεψη ενός

διαφορετικού κατά περίπτωση εκκλητού (γενικού) ορίου, όπως εξάλλου προεβλέπετο με το Ν/σ του 1999 (κατά το οποίο οι υποθέσεις της έως τότε αρμοδιότητας του Ειρηνοδικείου θα εκκαλούντο στο Πρωτοδικείο, ενώ οι λοιπές στο Εφετείο). Αυτό πάντως είναι πρόβλημα που θα ανακύψει σε μεταγενέστερο χρόνο (όταν πλέον θα αρχίσουν να εκδίδονται και εφεσιβάλλονται οι αποφάσεις των νέων Πρωτοδικείων) και μπορεί να αντιμετωπιστεί ευχερέστερα και ασφαλέστερα, με δεδομένο μάλιστα ότι στατιστικώς εφεσιβάλλεται περί το 50% μόνο των εκδιδομένων αποφάσεων.

Τα προβλήματα και η ανάγκη «τριχοτόμησης» του Πρωτοδικείου Αθηνών

Σύμφωνα με το πόρισμα αναφέρεται πως «είναι αναμενόμενο ότι μια τέτοια ενοποίηση θα προκαλέσει σε πρώτο στάδιο ορισμένα προβλήματα ομαλής λειτουργίας, τα οποία πάντως κατά βάση εστιάζονται στο ήδη υπερκορεσμένο πρωτοδικείο Αθηνών και όχι στην επαρχία ή ακόμα και στις λοιπές μεγάλες πόλεις (διότι τα περισσότερα Ειρηνοδικεία, ακόμα και αυτό της Θεσσαλονίκης, συστεγάζονται στο ίδιο κτήριο (κάτι που αναμένεται να συμβεί και για το νέο δικαστικό μέγαρο Πειραιώς). Το Πρωτοδικείο Αθηνών αποτελεί σήμερα τον μεγαλύτερο δικαστικό σχηματισμό σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Στο ενδεχόμενο δε ενοποιήσεως Πρωτοδικείου – Ειρηνοδικείου Αθηνών δημιουργείται κυριολεκτικά ένα «υδροκέφαλο» δικαστήριο, με πάνω από 650 δικαστές και άλλους τόσους γραμματείς, δύσκολα διοικήσιμο ακόμα και υπό το πνεύμα σιδηράς πειθαρχίας άλλων εποχών. Αν τυχόν μάλιστα ενταχθούν σε αυτό και οι Ειρηνοδίκες των Περιφερειακών Δικαστηρίων – Ειρηνοδικείων προστίθεται περισσότεροι από 100 Δικαστές».

Για το λόγο αυτό προτείνεται πως «σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο καθίσταται πιο επιτακτική η «τριχοτόμηση» του Πρωτοδικείου Αθηνών, η οποία σημειωτέον προβλέπεται ήδη με τον (μη υλοποιηθέντα) Νόμο 1183/1981, όπου προβλέπεται η ίδρυση δύο νέων Πρωτοδικείων στην Αττική (με έδρα σε Χαλάνδρι και Περιστέρι). Στα δημιουργούμενα δύο νέα Πρωτοδικεία θα ενταχθούν και τα σημερινά Ειρηνοδικεία που βρίσκονται εντός Λεκανοπεδίου, αφού θα βρίσκονται πλησίον (ή και εντός) των νέων εδρών (Περιστέρι, Ίλιον στο Δυτικής και Χαλάνδρι – Μαρούσι -Ν. Ιωνία στο Ανατολικής)».

Λαμβανομένης ωστόσο υπ ́ όψιν της ανυπαρξίας διαθέσιμων κτηρίων, του συνήθους χρόνου εξαγγελίας και υλοποιήσεως ενός τόσο μεγάλου έργου, αλλά και των ασφυκτικών προθεσμιών που προβλέπονται, η Επιτροπή προκρίνει :

α) τη μεταβολή της χωρικής αρμοδιότητας του Πρωτοδικείου Αθηνών με την ένταξη γειτονικών προς Πειραιά Δήμων, στο Πρωτοδικείο Πειραιώς, η υλοποίηση του νέου κτηρίου του οποίου είναι ήδη δρομολογημένη. Ευκτέον θα ήταν να εναρμονισθεί με εκείνη του Διοικητικού Πρωτοδικείου Πειραιώς (άρθρο 13 ν. 5028/2023), ώστε να μην υπάρχει το φαινόμενο ξεχωριστών χωρικών αρμοδιοτήτων μεταξύ Διοικητικών και Πολιτικών Πρωτοδικείων της Αττικής, με εξαίρεση πάντως τον Δήμο Βάρης – Βούλας – Βουλιαγμένης, ο οποίος εκτός ότι δεν γειτνιάζει ιδιαιτέρως με τον Πειραιά, κατά το μεγαλύτερο μέρος του [Δ.Ε. Βούλας – Βουλιαγμένης] ήδη υπάγεται στο νυν Ειρηνοδικείο Κρωπίας, που ανήκει στο Πρωτοδικείο Αθηνών. Θα μπορούσε αντί του παραπάνω Δήμου να συμπεριληφθούν οι Δήμοι Αιγάλεω και Αγίας Βαρβάρας που γειτνιάζουν άμεσα με τον Πειραιά και σίγουρα η μετάβαση εκεί είναι κατά πολύ ευχερέστερη σε σχέση με Λ. Ευελπίδων – Λ. Αλεξάνδρας.

β) τον πλήρη διαχωρισμό του ενιαίου Πρωτοδικείου Αθηνών σε πολιτικό και ποινικό δικαστήριο (άλλως «τμήμα»), με αυτοτελείς διοικήσεις και προϊσταμένους, κατά το πρότυπο του επιτυχημένου παραδείγματος του Ζάγκρεμπ Κροατίας. Η διοίκηση θα εκλέγεται ανά τριετία και ομοίως οι δικαστές θα υπηρετούν για διάστημα τριετίας σε κάθε ένα από αυτά, χωρίς δυνατότητα άμεσης ανανεώσεως (ώστε να μην αποκόπτονται από τις πολιτικές ή ποινικές υποθέσεις για πολύ μεγάλο διάστημα), με εξαίρεση ίσως περιπτώσεις σοβαρού υπηρεσιακού λόγου (π.χ. επικείμενη προαγωγή). Το Ποινικό Δικαστήριο θα εδράζεται στην πρώην σχολή Ευελπίδων (όπου και η Εισαγγελία), ενώ το Πολιτικό στην έδρα του σημερινού Ειρηνοδικείου στη Λουκάρεως, μαζί με τις ήδη και σήμερα εκεί ευρισκόμενες υπηρεσίες του Πρωτοδικείου (αρχείο, εταιρίες, ένδικα μέσα κλπ.). Δεδομένου ότι η προφορική διαδικασία έχει ήδη περιοριστεί κατά πολύ (λόγω της νέας «Τακτικής»), οι υπάρχουσες αίθουσες, μαζί με αντίστοιχες παραχωρούμενες από το Εφετείο, μπορούν να επαρκέσουν, ενδεχομένως και με κάποια μεγαλύτερα ευελιξία ως προς το ωράριο.

Θα μπορούσε π.χ. να συνεδριάζει το Πρωτοδικείο στις 9.00 π.μ. και το Εφετείο στις 12.00, αντί για 11.00 σήμερα. Επίσης τα Ασφαλιστικά Μέτρα μπορούν να γίνονται και εκτός κλασικού ωραρίου.

γ) την αξιοποίηση των υπαρχόντων περιφερειακών Ειρηνοδικείων, που λειτουργούν σήμερα τόσο εντός Λεκανοπεδίου (Περιστέρι, Αχαρνές, Ίλιον, Ν. Ιωνία, Μαρούσι, Χαλάνδρι), όσο και εκτός (Λαύριο, Κορωπί, Μαραθώνας, όπου εμφανίζεται μεγάλη πληθυσμιακή αύξηση). Προκειμένου να καταστεί ευκολότερη η μετάβαση στο νέο σύστημα και να αποφευχθούν περιττές υπηρεσιακές αλλαγές, τα δικαστήρια αυτά, τουλάχιστον για ικανό χρονικό διάστημα, θα στελεχώνονται αμιγώς από πρώην Ειρηνοδίκες και θα λειτουργούν αποκλειστικώς ως πολιτικά δικαστήρια, όπως συμβαίνει ως σήμερα (χωρίς πάντως να αποκλείεται η συμμετοχή των δικαστών τους σε ποινικές συνθέσεις του κεντρικού Πρωτοδικείου με πράξη του διευθύνοντος, όπως και σήμερα συμβαίνει στην επαρχία). Τυχόν (επανα)λειτουργία ορισμένων εξ αυτών, ιδίως των πλέον απομακρυσμένων, ως έδρες Μεταβατικού Πλημ/κείου δύναται να εξεταστεί κατά περίπτωση.

ΔΕΙΤΕ ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ ΤΗΝ ΠΡΟΤΑΣΗ ΤΗΣ ΟΜΑΔΑΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr