Οι αριθμοί που δείχνουν γιατί πρέπει να γίνουν ειδικά τμήματα «επενδύσεων» στα δικαστήρια
Ξεχωριστό νομοθέτημα, το οποίο ήδη προετοιμάζεται και θα υλοποιηθεί σύντομα, ετοιμάζει το Υπουργείο Δικαιοσύνης για να ξεμπλοκάρει τις επενδύσεις που «κολλάνε» λόγω καθυστέρησης στα δικαστήρια. Πρόκειται για ένα «πρότζεκτ» υψηλής απόδοσης με διττό όφελος με το οποίο το Υπουργείο Δικαιοσύνης, παίρνει πάνω του το ζήτημα των καθυστερήσεων στη Δικαιοσύνη, που προκαλούν έμφραγμα στην επιχειρηματικότητα.
Χαρακτηριστικό είναι πως μόνο σε επίπεδο τουριστικών επενδύσεων είναι μπλοκαρισμένα στα δικαστήρια 9 δισεκ. ευρώ!
Ξεχωριστά τμήματα
Ο σχεδιασμός της κυβέρνησης, ως απάντηση σε αυτή την ανάγκη, είναι η σύσταση, για πρώτη φορά, ειδικών τμημάτων στα δικαστήρια, όπου θα εκδικάζονται ειδικού χαρακτήρα υποθέσεις (όπως επενδύσεων, εμπορικών συμβάσεων, ανταγωνισμού κ.α.) από δικαστές με αντίστοιχη εξειδίκευση. Αρχικά, υπήρξε η σκέψη να ενταχθεί στο αναπτυξιακό νομοσχέδιο αλλά αποφασίστηκε να γίνει με ξεχωριστό νομοσχέδιο ώστε να υπάρξει μεγαλύτερη δυνατότητα διαβούλευσης.
Η ίδρυση αυτών των τμημάτων θα έχει ως στόχο την άμεση εκδίκαση των προσφυγών και την υιοθέτηση ή απόρριψή τους ώστε τα έργα, είτε να προσαρμόζονται στην νομιμότητα, είτε να συνεχίζονται απρόσκοπτα σε εύλογο χρονικό διάστημα. Πάντως να μην λιμνάζουν στα δικαστήρια και τελικά να «πεθαίνουν» εκεί.
Αριθμοί
Οι αριθμοί πάντως είναι καταιγιστικοί, καθώς η Ελλάδα είναι 132η επί συνόλου 190 χωρών στη λίστα του ΟΟΣΑ για την ταχύτητα επίλυσης εμπορικών διαφορών. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της έκθεσης Ease of Doing Business της Παγκόσμιας Τράπεζας, η επίλυση μιας εμπορικής διαφοράς μεταξύ δύο επιχειρήσεων από Μονομελές Πρωτοδικείο και η εκτέλεση της σχετικής απόφασης χρειάζεται 1.580 μέρες στην Ελλάδα (δεδομένα Μαΐου 2018). Δηλαδή 4 χρόνια και 3 μήνες όταν ο μέσος όρος του ΟΟΣΑ είναι 582 μέρες δηλαδή 1,5 χρόνος. Παραδείγματος χάριν, στη Γαλλία, απαιτούνται 98 μέρες(!), στην Ελβετία 142, στο Βέλγιο 164 και την Πορτογαλία 296 μέρες.
Στον αριθμό των εκκρεμών διοικητικών διαφορών ανά 100 κατοίκους το 2016, η Ελλάδα είναι πρώτη στην ΕΕ με 2,2 (το 2010 ήταν 3,7) όταν η Βουλγαρία είναι στις 0,1, η Ισπανία στις 0,3 και η Πορτογαλία στις 0,7.
Η έκθεση του ΣΕΒ
Χαρακτηριστικό επίσης είναι πως κάθε χρόνο η έκθεση του ΣΕΒ περιγράφει τις αδυναμίες του δικαστικού συστήματος ως έναν από τους βασικότερους παράγοντες επιδείνωσης του επιχειρηματικού περιβάλλοντος και αποθάρρυνσης των επενδύσεων. Σε αυτή του 2017, ο Σύνδεσμος έκρουε τον κώδωνα του κινδύνου αναφέροντας πως «η απόσταση που πρέπει να διανύσει η Ελλάδα προκειμένου να μειωθούν οι εκκρεμείς υποθέσεις σε αντίστοιχα επίπεδα με τα άλλα κράτη-μέλη της ΕΕ είναι μεγάλη, ειδικά για τις διοικητικές υποθέσεις. Επιπλέον, ο χρόνος εκδίκασης των υποθέσεων (σε πρώτο βαθμό) στην Ελλάδα είναι σημαντικά υψηλότερος από τον μέσο όρο της ΕΕ και ξεπερνούσε το ένα έτος το 2015, τόσο για τις αστικές και εμπορικές υποθέσεις, όσο και για τις διοικητικές υποθέσεις» (στοιχεία του 2016).
Σύμφωνα με τα στοιχεία, οι εκκρεμείς υποθέσεις πλησιάζουν το ένα εκατομμύριο. Συγκεκριμένα, το 2016 ανέρχονταν σε 648.947 σε ειρηνοδικεία, πρωτοδικεία και εφετεία, ενώ μειωμένες ήταν το 2015 που ανέρχονταν σε 305.909 σε διοικητικά πρωτοδικεία και εφετεία.
«Οι αδυναμίες του δικαστικού συστήματος αποτελούν από τους βασικότερους παράγοντες υπονόμευσης του κράτους δικαίου στη χώρα, επιδείνωσης του επιχειρηματικού περιβάλλοντος, αποθάρρυνσης των επενδύσεων και, τελικά, αποδυνάμωσης των προσπαθειών ανάπτυξης της οικονομίας και αύξησης της απασχόλησης», υπογραμμίζει ο ΣΕΒ.
Αριθμοί
Ενδεικτικά, το ιστορικό των καθυστερήσεων και των εκκρεμών υποθέσεων έχει ως εξής (π.χ στα Διοικητικά Πρωτοδικεία και Εφετεία):
Διοικητικά Πρωτοδικεία 1980- 45.600
1990- 81.425
2000- 90.168
2015-263.475
Διοικητικά Εφετεία 1980- 11.675
1990- 23.315
2000- 35.941
2015-42.434
Πρόοδος αλλά…
Ο χρόνος εκδίκασης των υποθέσεων (σε πρώτο βαθμό) στην Ελλάδα είναι σημαντικά υψηλότερος από τον μέσο όρο της ΕΕ και ξεπερνά το ένα έτος, τόσο για τις αστικές και εμπορικές υποθέσεις όσο και για τις διοικητικές υποθέσεις.
Το 2015, οι υποθέσεις που διεκπεραιώθηκαν από τα Ελληνικά δικαστήρια ήταν περισσότερες από τις νέες που εισήλθαν στο δικαστικό σύστημα, γεγονός που αποτιμάται θετικά και καταγράφει, για πρώτη φορά εδώ και δεκαετίες, μια βελτίωση που δυνητικά αντανακλά τον συνδυασμό μεταρρυθμίσεων και της ομαλοποίησης της κατάστασης στα δικαστήρια.
Η απόσταση που πρέπει να διανύσει η Ελλάδα προκειμένου να μειωθούν οι εκκρεμείς υποθέσεις σε αντίστοιχα επίπεδα με τα άλλα κράτη-μέλη της ΕΕ είναι μεγάλη, ειδικά για τις διοικητικές υποθέσεις.
-Η Ελλάδα κατατάσσεται στην τελευταία θέση στην ΕΕ όσον αφορά στην αξιοποίηση των λύσεων ΤΠΕ (ηλεκτρονική υπογραφή και ηλεκτρονική υποβολή εγγράφων).
-Η Ελλάδα καταλαμβάνει την 18η θέση στην ΕΕ στις καταγγελίες μέσω της πλατφόρμας ηλεκτρονικής επίλυσης διαφορών.
-Οι δαπάνες της γενικής κυβέρνησης για τα δικαστήρια στην Ελλάδα ανέρχονται σε 51 ευρώ/κάτοικο το 2015, έναντι 79 ευρώ/κάτοικο στην ΕΕ.
-Η αναλογία των δικαστών ανά κάτοικο στην Ελλάδα είναι ανάλογη του μέσου όρου της ΕΕ, ενώ στους δικηγόρους είναι σχεδόν διπλάσια.
-Η πρόσβαση σε προγράμματα συνεχούς κατάρτισης των δικαστών είναι εξαιρετικά περιορισμένη στην Ελλάδα (μόλις 4%), με κενά ειδικά σε ζητήματα ενημέρωσης περί του Ενωσιακού δικαίου και θεμάτων διοίκησης δικαστηρίων.
-Η πρόσβαση των πολιτών στο σύνολο της νομολογίας υστερεί των άλλων χωρών της ΕΕ, καθώς περιορίζεται ουσιαστικά στις αποφάσεις της τριτοβάθμιας δικαιοσύνης.
-Η αντίληψη του κοινού και των επιχειρήσεων σχετικά με το «αρκετά καλό» ή «πολύ καλό» επίπεδο ανεξαρτησίας των δικαστηρίων και των δικαστών στην Ελλάδα είναι παρόμοιο με το μέσο όρο της ΕΕ για το 2017, αλλά με σημαντικές διαφοροποιήσεις ως προς το μέγεθος των επιχειρήσεων και την ηλικία των πολιτών.
Οι προτάσεις του ΣΕΒ
-Η εντατικοποίηση των προσπαθειών αξιοποίησης των λύσεων Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ) στη δικαιοσύνη και η στρατηγική ένταξή τους στις προσπάθειες οργανωτικής αναβάθμισης των δικαστηρίων
-Η περαιτέρω αποσυμφόρηση του συστήματος μέσω πρόκρισης των εξωδικαστικών μηχανισμών επίλυσης διαφορών
-Η συνεχής εκπαίδευση του δικαστικού προσωπικού
-Η βελτίωση της ποιότητας της νομοθεσίας
-Ο περιορισμός της κατάχρησης ένδικων μέσων από το ίδιο το κράτος
Κατά τον ΣΕΒ, απαιτείται μια οργανωμένη προσπάθεια διαχείρισης του μεγάλου όγκου των εκκρεμών υποθέσεων. Από την υλοποίηση των παρεμβάσεων αυτών μπορεί να προκύψει σημαντικό χρονικό και οικονομικό όφελος. Μπορούν να εξοικονομηθούν έως και 800.000 ανθρωποημέρες, 235 εκατ. ευρώ για το Ελληνικό Δημόσιο, να επιτευχθεί αύξηση του ρυθμού επίλυσης των υποθέσεων, δημιουργία 1.400 νέων θέσεων εργασίας για στελέχη με δεξιότητες στις ΤΠΕ και για εξειδικευμένους επιστήμονες.
Η αντίληψη πολιτών και επιχειρήσεων για την Ελληνική δικαιοσύνη
Παράλληλα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε (το 2017) και μια έρευνα κοινής γνώμης, αυτή του Ευρωβαρόμετρου, η οποία ερευνά την αντίληψη που επικρατεί ως προς την ανεξαρτησία του συστήματος δικαιοσύνης. Αν και το ποσοστό των πολιτών και επιχειρήσεων που δηλώνει να έχει «καλή» αντίληψη για την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης στην Ελλάδα είναι παραπλήσιο του μέσου όρου της ΕΕ, καταγράφονται ορισμένες αξιοσημείωτες ποιοτικές επιμέρους διαφοροποιήσεις. Για παράδειγμα, ενώ στην ΕΕ οι μεγαλύτερες επιχειρήσεις έχουν, σε σύγκριση, με τις μικρότερες επιχειρήσεις μεγαλύτερη πίστη στην ανεξαρτησία της δικαιοσύνης, στην Ελλάδα συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Ειδικά στις μεγάλες επιχειρήσεις και τις επιχειρήσεις της μεταποίησης φαίνεται ότι επικρατεί μια ευρεία αμφισβήτηση της ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης. Την αμφισβήτηση αυτή των επιχειρήσεων κινεί, σύμφωνα πάντα με την έρευνα του Ευρωβαρόμετρου, κυρίως η αντίληψη ότι η δικαιοσύνη επηρεάζεται από πολιτικούς παράγοντες και την κυβέρνηση, και δευτερευόντως το γεγονός ότι η θέση των δικαστών δεν φαίνεται να τους θωρακίζει επαρκώς.
Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr
